Rosyjski portal Insider poinformował w czwartek, że Polska uwolniła Pawła Rubcowa, znanego również jako Pablo Gonzalez, który został zatrzymany w 2022 roku w Przemyślu. Rubcow był jednym z 26 osób wymienionych między Rosją a Zachodem.
Tło zatrzymania i aresztowania
Pawło Rubcow, figurujący w rosyjskim paszporcie jako Paweł Rubcow, został zatrzymany w Przemyślu cztery dni po rozpoczęciu rosyjskiej agresji na Ukrainę, 28 lutego 2022 roku. Przedstawiał się jako dziennikarz, lecz polskie służby zidentyfikowały go jako agenta GRU. Jak podał ówczesny rzecznik ministra koordynatora ds. służb specjalnych, Rubcow został aresztowany na podstawie podejrzeń o szpiegostwo, co zostało potwierdzone przez dziennik „Rzeczpospolita”. Postawiono mu zarzuty z art. 130 par. 1 Kodeksu Karnego, za co grozi mu kara do 10 lat pozbawienia wolności.
Podwójna tożsamość
Rubcow posiadał dwa paszporty: rosyjski i hiszpański. W paszporcie hiszpańskim figurował jako Pablo Gonzalez. Urodził się w ZSRR, a jego matka, córka Hiszpanów, którzy przybyli do ZSRR w latach 30., wróciła do Hiszpanii w latach 80. i osiadła w Katalonii. Jego ojcem był Aleksiej Rubcow, ważny menedżer medialnego holdingu RBC od końca lat 90.
Działalność szpiegowska i kontakty
Rubcow, zanim został zatrzymany, inwigilował środowisko rosyjskich opozycjonistów. W 2016 roku nawiązał znajomość z Żanną Niemcową, córką zamordowanego przywódcy opozycji Borisa Niemcowa. Utrzymywał kontakty z Fundacją Niemcowa na rzecz Wolności, organizacją założoną przez Żannę Niemcową. Według źródła w fundacji, Rubcow uczestniczył w różnych wydarzeniach fundacji i zbierał informacje na temat uczestników letniej szkoły dziennikarstwa, szczególnie interesując się osobami z USA i Ukrainy.
Zarzuty i śledztwo
Według Agientstwa – rosyjskiego portalu – Rubcow opisywał swoje kontakty w raportach, które były pisane w sposób charakterystyczny dla raportów do zwierzchników. Nie jest jasne, do kogo dokładnie były kierowane te raporty. Znaleziono u niego nośniki danych zawierające listy Borisa Niemcowa, prawdopodobnie skopiowane od jego córki.
Współzałożycielka Fundacji Niemcowa, Iga Szorina, potwierdziła, że Rubcow kontaktował się z władzami organizacji i brał udział w różnych wydarzeniach, ale nie miał dostępu do dokumentów ani poufnych danych. Zauważono, że dziennikarz małej baskijskiej gazety odbywał zbyt wiele podróży, a jego przekonania polityczne nie były przychylne rosyjskiej opozycji.
Reakcje i nagrody
Sprawa zatrzymania Rubcowa-Gonzaleza była szeroko komentowana przez media hiszpańskie. Organizacja „FreePabloGonzalez” reprezentowana przez Maribel Martinez odebrała w 2023 roku przyznaną mu przez Unię Dziennikarzy Walencji (UPV) Nagrodę Wolności Słowa. W lutym 2024 roku szef MSZ Hiszpanii, Jose Manuel Albares, domagał się natychmiastowego publicznego procesu Gonzaleza i przedstawienia dowodów.
Komentarze ekspertów
W rozmowie z PAP w maju 2023 roku hiszpański generał piechoty w stanie spoczynku, Vicente Diaz de Villegas, podkreślił, że aresztowanie Rubcowa-Gonzaleza nie mogłoby dojść do skutku, gdyby polskie służby nie miały mocnych dowodów przeciwko zatrzymanemu.
Działalność w mediach społecznościowych
Na swoim profilu na Instagramie, Pablo Gonzalez publikował posty propagandowe dotyczące polsko-białoruskiej granicy i „niehumanitarnego” traktowania nielegalnych imigrantów oraz promujące tzw. Strajk Kobiet.
Podsumowanie
Uwolnienie Pawła Rubcowa w ramach wymiany więźniów między Rosją a Zachodem wywołało kontrowersje i szerokie komentarze zarówno w Polsce, jak i za granicą. Sprawa ta podkreśla złożoność stosunków międzynarodowych i wyzwań związanych z działaniami wywiadowczymi w czasie konfliktów zbrojnych.
