Aby ?zaszczepić? dziecko szczepionką wymagana jest zgoda obojga rodziców!

Zacznijmy od tego że zasady przeprowadzania OBOWIĄZKOWYCH szczepień ochronnych reguluje art. 17 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi i Ustawa o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej) oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych). Przepisy te nie wprowadzają wprost warunku uzyskania zgody na wykonanie szczepienia. Jedynie § 7 ust. 2 powołanego rozporządzenia stanowi, że u osoby, która ukończyła 6 rok życia, a nie osiągnęła pełnoletności, lekarskie badanie kwalifikacyjne oraz obowiązkowe szczepienia ochronne można przeprowadzić bez obecności osoby, która sprawuje prawną pieczę nad tą osobą, albo opiekuna faktycznego, po uzyskaniu ich pisemnej zgody i informacji na temat uwarunkowań zdrowotnych mogących stanowić przeciwwskazanie do szczepień.

Pamiętajmy jednak o tym że warunkowo dopuszczony do obrotu produkt chemiczny nie jest szczepieniem obowiązkowym.

Jednakże do szczepień ochronnych, zarówno obowiązkowych, jak i zalecanych, stosuje się wymogi dotyczące zgody udzielanej na świadczenie zdrowotne. Zgodnie bowiem z definicją tego pojęcia, ujętą w art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, świadczenie takie stanowią działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych, regulujących zasady ich wykonywania. Do grupy tej niewątpliwie należą więc także szczepienia ochronne. Z kolei zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta. W przypadku zaś osób małoletnich niezbędna jest zgoda zastępcza (przypominamy: gdy dziecko nie ukończy 16 roku życia.), ewentualnie zgoda kumulatywna (gdy dziecko przekroczy tę granicę wiekową). W obu tych sytuacjach podmiotem udzielającym zgody jest tzw. przedstawiciel ustawowy. Do kategorii tej zalicza się rodziców oraz opiekunów prawnych. Zgodnie z art. 98 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedstawicielami ustawowymi dziecka są jego rodzice, ale tylko wówczas, gdy pozostaje ono pod ich władzą rodzicielską. W piśmiennictwie wskazuje się kilka przypadków, gdy władza ta rodzicom nie przysługuje.

Przykładowo są nimi:

1. nie posiadają oni pełnej zdolności do czynności prawnych z powodu braku pełnoletniości albo w następstwie ubezwłasnowolnienia;
2. w wyniku orzeczenia sądowego zostali pozbawieni tej władzy albo została ona im ograniczona;
3. zostali pozbawieni tej władzy w warunkach art. 51 Kodeksu karnego, tj. w związku z popełnieniem przestępstwa na szkodę małoletniego lub wspólnie z nim.
4. Naturalnie władza ta nie przysługuje również w przypadku zgonu rodziców.

Jeżeli okoliczności te dotyczą tylko jednego z rodziców, władzę może wykonywać drugi z nich, jeśli zaś odnoszą się do obojga ? konieczne jest ustanowienie dla małoletniego opiekuna prawnego (art. 145 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wówczas ten opiekun prawny staje się przedstawicielem ustawowym dziecka.

W praktyce zatem najczęściej przedstawicielami ustawowymi osoby małoletniej są jej rodzice. Przyjmując, że szczepienia ochronne są wykonywane przeważnie u dzieci poniżej 16 roku życia, w ich przypadku znajduje zastosowanie konstrukcja zgody zastępczej, samodzielnie wyrażanej przez przedstawiciela ustawowego.

Przepisy prawa medycznego nie wskazują jednak, czy konieczne jest zgodne oświadczenie obojga rodziców, czy wystarczające jest stanowisko tylko jednego z nich. Odpowiedzi na to pytanie należy więc poszukiwać w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Według art. 97 § 1 tego Kodeksu, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Sprawę jednak komplikuje unormowanie zawarte w § 2 tego artykułu, z którego wynika, że ?o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie?, a w sytuacji braku porozumienia między nimi konieczne jest rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego.

W tym miejscu podnieść należy iż brak jest ustawowej definicji pojęcia ?istotnych spraw? ? jego wykładnia jest pozostawiona orzecznictwu i doktrynie. W judykaturze wskazuje się więc, że do kategorii takich spraw należą przykładowo: decyzja o wyjeździe dziecka za granicę w celu spędzenia wakacji, określenie sposobu realizowania wierzytelności alimentacyjnych należnych dziecku od jednego z rodziców i dysponowania nimi przez drugie z rodziców, zmiana nazwiska dziecka w postępowaniu administracyjnym. W piśmiennictwie zaś wskazuje się m.in. decyzję o dokonaniu zabiegu operacyjnego oraz o kierunku leczenia poważnej choroby lub ogólnie sposobu leczenia. Obopólna zgoda rodziców wymagana jest również w przypadku wykonania zabiegów nieterapeutycznych, np. pobrania krwi od dziecka w celach dowodowych w postępowaniu o zaprzeczenie ojcostwa.

Z powyższego  wywnioskować należy, że zgoda obojga rodziców powinna być wymagana przy każdym zabiegu leczniczym (w tym szczepieniu ochronnym). Wydaje się jednak, po uwzględnieniu kwestii praktycznych, że możliwa jest interpretacja nieco bardziej liberalna. Można się bowiem posłużyć kryterium rodzaju zabiegu, wskazanym w art. 32 i 34 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. W przypadku więc zabiegów prostych (mało inwazyjnych) miarodajna byłaby zgoda tylko jednego rodzica. Jeśli jednak przyjąć, że zabieg taki niesie ze sobą podwyższone ryzyko dla pacjenta a takie w przypadku eksperymentu medycznego istnieje, to niezbędna będzie obopólna zgoda rodziców. Należy jednakże silnie zaakcentować, że bez względu na rodzaj zabiegu i ryzyko z nim związane, w razie wyraźnego sprzeciwu drugiego z rodziców albo gdy lekarz wie, że sprzeciw taki jest możliwy, nie jest dopuszczalne oparcie się na stanowisku tego z rodziców, który udzielił zgody. W myśl bowiem cytowanego art. 97 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego spór taki może rozstrzygnąć jedynie sąd opiekuńczy. Zatem w przypadku istnienia takiego sporu pomiędzy rodzicami powinni oni lub lekarz wystąpić do tego sądu o rozpatrzenie sprawy, ponieważ wykonanie szczepienia ochronnego mimo sprzeciwu jednego z rodziców można potraktować jako przeprowadzenie interwencji medycznej bez wymaganej prawnie zgody, a to może uzasadniać odpowiedzialność lekarza ? cywilną, zawodową, a nawet karną (na podstawie art. 192 Kodeksu karnego).

Mamy nadzieję, że nasz artykuł w tym zakresie wyjaśnił Państwa wątpliwości i uspokoi Państwa oraz wskaże, jaki postąpić w przypadku istnienia takiego sporu.

---

Przypominamy, o naszej akcji bezpłatnych porad prawnych z zakresu problemów z COVID.

Na zlecenie indywidualne klienta nasza Kancelaria przygotuje również wszelkie pisma w zakresie spraw związanych z COVID.

Jeśli uważacie Państwo, iż nasza pomoc, jaką od nas otrzymujecie, zasługuje na wparcie pracowników Kancelarii, możecie nas wspomóc poprzez wpłatę dowolnej kwoty na rachunek bankowy Kancelarii LEGA ARTIS:

Anonimowe wsparcie Bitcoin:
bc1qfl2rqa97lknlrfgs9c9qqjp5ftqtkv7wf4q0at

Anonimowe wsparcie Ethereum:
0x45a3c849BCa45A6444A24cdF30708695498a3F6b

Wsparcie paypal:
paypal.me/legaartis

Dane do przelewu:
Nr konta: 04 1020 3903 0000 1402 0122 6752
Kancelaria Lega Artis
ul. Przasnyska 6a lok 336a
01-756 Warszawa
Tytuł: ?darowizna na działalność?
IBAN: PL04102039030000140201226752

Dziękujemy wszystkim osobom za dotychczas udzielone nam wsparcie.