W dzisiejszej serii bezpłatnych porad prawnych postaramy się Państwu przybliżyć instytucję ujęcia obywatelskiego. Z naszej publikacji dowiecie się Państwo między innymi: czym jest ujęcie obywatelskie, kiedy i na jakich zasadach można dokonać ujęcia obywatelskiego.
Instytucja ujęcia obywatelskiego, została przez ustawodawcę określona w art. 243 Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) jest uprawnieniem, jakie ustawodawca przyznał każdej osobie będącej świadkiem przestępstwa, do ujęcia sprawcy przestępstwa na gorącym uczynku lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu. Warto zaznaczyć, iż ujęcie obywatelskie jest prawem do zatrzymania. Nie stanowi zatem obowiązku nałożonego na osobę, która znalazła się w okolicznościach opisanych w art. 243 k.p.k.
UWAGA! Pomimo oczywistości popełnienia przestępstwa, skorzystanie z instytucji ujęcia obywatelskiego jest możliwe wyłącznie przy spełnieniu dodatkowych przesłanek opisanych w art. 243 k.p.k. Oznacza to, że osoba dokonująca ujęcia obywatelskiego nie może powoływać się jedynie na sam fakt popełnienia przestępstwa przez sprawcę, pomimo oczywistości jego popełnienia. Zgodnie z dyspozycją art. 243 k.p.k. ustawodawca dopuszcza możliwość skorzystania z tej instytucji, tylko gdy łącznie zostaną spełnione obie poniżej wymienione przesłanki:
- ujęcia osoby zostanie dokonane w chwili popełnia przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa,
- zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
Odnosząc się do pierwszej przesłanki warunkującej prawo do ujęcia sprawcy przestępstwa określonej w art. 243 § 1 k.p.k. należy wyjaśnić pojęcie „ujęcia sprawcy na gorącym uczynku”. Ujęcie sprawcy na gorącym uczynku ma miejsce wówczas, gdy zatrzymanie sprawcy przestępstwa następuje w chwili popełnienia przestępstwa lub po jego popełnieniu, pod warunkiem, że sprawca pozostaje w miejscu popełnienia przestępstwa albo w jego pobliżu.
Natomiast sformułowanie językowe „pościg podjęty bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa”, którym ustawodawca posłużył się również w § 1,należy rozpoznać pod kątem wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie w sprawie o sygn. akt: II AKa 78/08. Zgodnie z wyżej powołanym wyrokiem omawiane pojęcie należy rozumieć tak, jak to się przyjmuje w języku potocznym.
Nie bez powodu ustawodawca w przywołanym przepisie wskazał, iż pościg winien być podjęty bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa. W konsekwencji oznacza najprościej tłumacząc, że czynność ta może być dokonana jedynie w czasie ciągłości zdarzenia. Nie przewiduje się możliwości wykonania takiej czynności przy dłuższym odstępie czasu w innym miejscu na podstawie rozpoznania sprawcy.
Natomiast z zasadną obawy ukrycia się sprawcy przestępstwa będziemy mieli do czynienia w sytuacji, w której sprawca czynu podejmie próbę ucieczki z miejsca popełnienia przestępstwa lub w sytuacji, gdy zakomunikuje on próbę ucieczki lub zamiar ukrycia się.
Przesłanką uzasadniającą podjęcie pościgu będzie również niemożność wylegitymowania sprawcy przestępstwa celem ustalenia jego tożsamości.
Na podstawie powyższego należy stwierdzić, że z instytucji tej nie będzie mogła skorzystać osoba będąca świadkiem popełnienia przestępstwa przez osobę jej znaną, nawet z widzenia.
WAŻNE! Osobę zatrzymaną zgodnie z wytycznymi art. 243 § 2 k.p.k. należy niezwłocznie przekazać w ręce Policji. Sformułowanie „niezwłocznie” oznacza niezbędny okres czasu jaki jest potrzebny w celu zawiadomienia oraz przybycia funkcjonariuszy policji, ewentualnie czas, jaki jest potrzebny na samodzielne doprowadzenie osoby ujętej do najbliższego komisariatu policji.
Bez wątpienia instytucja ujęcia obywatelskiego jest uprawnieniem, które zwiększa poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie. Pamiętajcie jednak, ze podczas wykonania tej czynności prawo nie dopuszcza używania żadnej siły fizycznej. Emocje zawsze należy ważyć, bo nieodpowiednie decyzje mogą być podstawą odpowiedzialności karnej.
Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w zakresie niniejszego zagadnienia lub innej dziedziny prawnej zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowego, jaki znajduje się na naszej stronie.
Świadczymy usługi prawne również drogą online.
