W niniejszym artykule postanowiliśmy, poruszy temat odpowiedzialności lekarza za błędy i zaniedbania medyczne. Niniejsza publikacja pozwoli Państwu poznać prawa, jakie posiada pacjent w zakresie pociągnięcia do odpowiedzialności i dochodzenia roszczeń od lekarza za błędy i zaniedbania medyczne.
Lekarz ponosi odpowiedzialność na gruncie prawnym – cywilnym i karnym – oraz zawodowym. W każdym z tych obszarów zakres odpowiedzialności zależy przede wszystkim od wagi naruszonych zasad, stopnia winy lekarza oraz skutków jego błędu.
Życie i zdrowie ludzkie to najwyższe wartości – właściwie trudno mieć co do tego wątpliwości. Z tego względu wszyscy lekarze ponoszą daleko idącą odpowiedzialność za błędy i zaniedbania, których skutkiem jest pogorszenie bądź utrata zdrowia i życia. Sankcje te mają charakter zarówno cywilno-, jak i prawnokarny, a do tego każdy lekarz może ponieść odpowiedzialność zawodową przed właściwymi organami samorządu zawodowego. Jednocześnie wzrost świadomości wśród pacjentów powoduje, że coraz częściej chcą oni dochodzić swoich praw związanych z popełnieniem błędu medycznego przez lekarza. Warto więc zastanowić się na jakich dokładnie zasadach lekarz ponosi odpowiedzialność za swoje pomyłki, zwłaszcza że ostatnio głośno jest o systemie no-fault, czyli o ograniczeniu odpowiedzialności karnej i zawodowej za błąd w sztuce.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie – najważniejsze skutki błędu w sztuce medycznej
Z praktycznego punktu widzenia lekarza najczęściej ponoszą odpowiedzialność cywilnoprawną, której konsekwencją jest konieczność wypłaty poszkodowanemu pacjentowi odszkodowania i zadośćuczynienia. Jest to więc typowa odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w kodeksie cywilnym, w której centralne znaczenie ma pojęcie „błędu w sztuce medycznej”. Najczęściej rozumie się przez niego zawinione działanie lub zaniechanie lekarza bądź przedstawiciela innego zawodu medycznego, sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną, którego skutkiem jest szkoda i/lub krzywda pacjenta. Warto przy tym wskazać, że niekiedy w literaturze wskazuje się na szersze – niż przedstawione tu, a więc przede wszystkim cywilnoprawne – ujęcie istoty błędu medycznego, zakładające wyróżnienie takich rodzajów błędów medycznych, jak błąd diagnostyczny; terapeutyczny; organizacyjny i techniczny.
W każdym razie, aby móc skutecznie dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia za popełnienie przez lekarza błędu w sztuce medycznej konieczne jest wystąpienie w okolicznościach konkretnej sprawy wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, tj.:
- winy;
- szkody;
- adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy błędem w sztuce a szkodą.
Nieumyślne spowodowanie śmierci – odpowiedzialność karna lekarza
Za swoje błędy lekarz może ponieść także odpowiedzialność karną. Klasycznym przykładem przepisu wprowadzającego tego rodzaju sankcje jest art. 155 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem każdy, nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Co prawda podmiotem tego przestępstwa może być każdy – a więc ma ono charakter powszechny – to jednak odpowiedzialność karną za nieumyślne spowodowanie śmierci przez zaniechanie może ponieść tylko ten, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. Każdy lekarz mieści się w tej grupie.
W przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci sprawca nie ma co prawda zamiaru zabicia człowieka, jednak pomimo tego i tak osiąga ten skutek w wyniku niezachowania reguł ostrożności. W orzecznictwie dotyczącym nieumyślnego spowodowania śmierci przez lekarza podnosi się, że przebieg zdarzeń, który doprowadził do zgonu pacjenta musi być oceniany z punktu widzenia całokształtu okoliczności, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności istniejących w chwili zabiegu, a zwłaszcza tych danych, którymi wówczas dysponował albo mógł dysponować, zgodne było z wymaganiami aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej praktyki lekarskiej.
Odpowiedzialność dyscyplinarna lekarza
Natomiast zasady odpowiedzialności zawodowej lekarza zostały określone w ustawie o izbach lekarskich. Stosownie do art. 53 tej ustawy członkowie izb lekarskich odpowiadają za przewinienia zawodowe – a więc za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Ustawodawca przewidział aż siedem kar dyscyplinarnych, które mogą zostać nałożone na lekarza. Są nimi:
- upomnienie;
- nagana;
- kara pieniężna;
- zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat;
- ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
- zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat;
- pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
Oczywiście wymierzenie sankcji zależy od wagi naruszenia zasad etyki lekarskiej i przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza oraz stopnia winy. Kwestie te analizuje się w postępowaniu dyscyplinarnym, prowadzonym przed okręgowymi sądami lekarskimi oraz przed Naczelnym Sądem Lekarskim.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Podstawa prawna:
