W pierwszych trzech kwartałach 2022 r. zgłoszono około 1,3 mln umów o dzieło, czyli o ok. 6,5 proc. więcej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku – wynika z raportu ZUS. Największa grupa wykonawców umów o dzieło to mężczyźni w wieku 30–39 lat.
Przepisy Tarczy Antykryzysowej od 1 stycznia 2021 r. wprowadziły obowiązek informowania ZUS o umowach o dzieło. Zobowiązani przekazują informację na formularzu RUD (zgłoszenie umowy o dzieło). Wpisują do niego dane swoje oraz wykonawcy umowy o dzieło, a także datę rozpoczęcia i zakończenia wykonywania tej umowy oraz jej przedmiot. Na jednym formularzu RUD zamawiający może wpisać maksymalnie 10 umów zawartych z tym samym wykonawcą.
– W pierwszych trzech kwartałach 2022 roku przekazano do ZUS 853,6 tys. formularzy RUD, na których zgłoszono 1,27 mln umów o dzieło. W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, odnotowano wzrost składanych formularzy RUD o 8 proc., a liczby zawieranych umów o dzieło o 6,5 proc. – poinformowała prezes ZUS prof. Gertruda Uścińska.
– Dzięki rejestrowi wreszcie wiemy ile w Polsce zawarto umów o dzieło, z kim oraz w jakich branżach. To nieocenione informacje dla państwa. Na pewno będą one pomocne do budowania polityki gospodarczej i tej związanej z rynkiem pracy. Jeszcze kilka miesięcy temu nie posiadaliśmy tej podstawowej wiedzy, co rodziło wiele problemów np. przy tworzeniu ustaw. Nikt nie był bowiem w stanie oszacować skutków finansowych po zmianach pewnych przepisów – podkreśliła szefowa ZUS.
Z raportu wynika, że na przestrzeni trzech pierwszych kwartałów 2022 r., największa liczba formularzy RUD została złożona we wrześniu 2022 r. – 102,7 tys. Zawierały one informacje o 140,8 tys. umów i zostały przekazane przez 18,9 tys. podmiotów.
Jak podał ZUS, od 1 stycznia do 30 września 2022 r. 62,9 tys. podmiotów zgłosiło umowy o dzieło na formularzu RUD. Największą grupę stanowili płatnicy składek zarejestrowani w ZUS. Stanowili 97 proc. podmiotów, które to zrobiły. Osób fizycznych, które zgłosiły do ZUS umowę o dzieło, a nie są płatnikami składek, było 1 145. Jest to 1,8 proc. ogółu zgłaszających.
Największa grupa wykonawców umów o dzieło to mężczyźni w wieku 30–39 lat. Było ich 68,8 tys. Stanowi to 25 proc. wszystkich zgłoszonych. Umowy o dzieło najczęściej zawierano na 8 dni.
Umowy o dzieło zawierano również z cudzoziemcami. Stanowili oni 5,48 proc. wszystkich wykonujących takie umowy. Najczęściej zawierano umowy z obywatelami: Ukrainy 41 proc., Białorusi 14,7 proc., Niemiec 4,3 proc., Wielkiej Brytanii 3,5 proc., Rosji 3,3 proc., USA 2,7 proc., Włoch 2,3 proc., Francji 2 proc., Pakistanu 1,8 proc., Hiszpanii 1,6 proc., Czech 1,5 proc., Indii 1,1 proc., Gruzji 1,1 proc.
Najwięcej osób wykonujących umowy o dzieło zostało wykazanych w sekcji „działalność profesjonalna, naukowa i techniczna” – 68 677 wykonawców (20,15 proc.). Na dalszych miejscach jest „informacja i komunikacja” – 67 172 wykonawców (19,71 proc.), „działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją” – 46 990 wykonawców (13,79 proc.), „edukacja” – 42 351 wykonawców (12,43 proc.), „pozostała działalność usługowa” – 34 961 wykonawców (10,26 proc.), „przetwórstwo przemysłowe” – 14 278 wykonawców (4,19 proc.), „administracja publiczna i obrona narodowa”; „obowiązkowe zabezpieczenia społeczne” – 14 147 wykonawców (4,15 proc.).
Umowy o dzieło zgłaszano przede wszystkim na PUE ZUS. W ten sposób przekazano 740,2 tys. formularzy RUD. Jest to 86,7 proc. ogółu zgłoszeń. Drugim najczęstszym sposobem składania formularza RUD była przesyłka pocztowa. Tak złożono 101,8 tys. tych formularzy. Stanowiło to 11,9 proc. ogółu zgłoszeń. Rzadko składano je osobiście na sali obsługi klientów – tylko 1,4 proc. z nich.
KONKLUZJA
Ten rodzaj umowy nie jest zasadniczo objęty składkami – z wyjątkiem sytuacji, gdy umowa o dzieło zawarta jest z obecnym pracodawcą. Od 2021 roku obowiązkowe (i to pod groźbą zapłacenia grzywny) jest jednak poinformowanie ZUS o zawartych umowach o dzieło. Przyjęcie Polskiego Krajowego Planu Odbudowy może jednak doprowadzić do zmiany tego stanu rzeczy. Zebrane dane z pewnością pozwala molochowi państwowemu z pustym skarbcem ocenić straty i być może w perspektywie czasu moloch będzie chciał również ozusować ten rodzaj umowy.
Polski Krajowy Plan Odbudowy: kamienie milowe a kwestia pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych
KPO zawiera w sobie niemal 300 tzw. kamieni milowych, tj. warunków, które muszą spełnić państwa, by Unia Europejska wypłaciła im środki na realizację planu. Jeden z nich, sformułowany dla Polski, brzmi następująco: „Wejście w życie odpowiednich ustaw ograniczających segmentację rynku pracy i zwiększających ochronę socjalną wszystkich osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych przez objęcie tych umów składkami na ubezpieczenia społeczne”.
Jak zatem widać, w kamieniu milowym wskazano wszystkie umowy cywilnoprawne – co sugeruje, że również i umowy o dzieło mogłyby się mieścić w wymaganiach. Co więcej, niewykluczone, że w przypadku umowy zlecenia, obowiązkowa stanie się składka na ubezpieczenie chorobowe – mowa przecież o zniesieniu segmentacji i zwiększeniu ochrony socjalnej, a przez to – maksymalne zrównanie zasad funkcjonowania umowy zlecenia i umowy o pracę.
