Osoba skazana wyrokiem karnym za przestępstwa finansowe (w tym na szkodę swoich wierzycieli) może – co do zasady – ubiegać się o orzeczenie wobec niej upadłości konsumenckiej i oddłużenie. Niemniej jednak odszkodowania i grzywny zasądzone wyrokiem karnym nie będą jej umorzone.
POLECAMY: Wyrok bez podpisu sędziego jest z mocy prawa nieważny
Prowadzenie wobec jakiejś osoby postępowania karnego (bądź karno-skarbowego albo administracyjnego wiążącego się z nałożeniem różnego rodzaju sankcji finansowych – grzywien, kar pieniężnych, odszkodowań, zadośćuczynień) nie blokuje możliwości złożenia wniosku o upadłość konsumencką. Przepisy nie przewidują z tych powodów jakichś ograniczeń. Inaczej już jednak jest, jak się ocenia źródło powstania długów. Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać jedynie osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej (w tym także rolnicy nie zajmujący się żadną inną działalnością poza prowadzeniem swojego gospodarstwa). Jeśli więc ktoś prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG), to musi przeprowadzać procedurę upadłościową tak jak inni przedsiębiorcy. To samo dotyczy osoby, która ma własny biznes, ale nie zarejestrowała go – mimo takiego obowiązku – w ewidencji. Tryb postepowania właściwy dla przedsiębiorstw dotyczy również osób, które zaprzestały w ciągu ostatniego roku prowadzenia działalności gospodarczej, a nawet przedsiębiorców zmarłych. Tak też jest w przypadku osoby skazanej wyrokiem karnym – od jego statusu przedsiębiorca/konsument zależy wybór właściwego trybu postępowania upadłościowego.
Co nie podlega umorzeniu?
Niemniej jednak, pewne zasady postępowania upadłościowego są wspólne dla wszystkich osób fizycznych, o czym przesądza dla skazańców kluczowe brzmienie art. 370f prawa upadłościowego. Przepis ten określa szczegółowo, na umorzenie jakich długów nie można nigdy liczyć. Zgodnie z jego treścią, nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty kar grzywny orzeczonych przez sąd, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu. W przepisie tym jest więc cały wachlarz sankcji orzekanych w procesach karnych. Art. 491(2) prawa upadłościowego przewiduje, że te zasady znajdują jak najbardziej zastosowanie do upadłości konsumenckiej. Może się więc okazać, że samo ogłoszenie upadłości konsumenckiej od strony formalnej byłoby jak najbardziej możliwe, ustalenie planu spłaty wierzycieli także, ale ze względu na strukturę zadłużenia – czyli głównie zobowiązania zasądzone wyrokami karnymi – niewiele to w praktyce da konsumentowi. Warto o tym pamiętać, jeśli się ma zamiar zgłoszenia wniosku o upadłość – przy upadłości konsumenckiej możliwe jest to także na wniosek zadłużonego i wystarczy też mieć tylko jednego wierzyciela (art. 491(2) ust. 2-3).
Celowa niewypłacalność blokuje oddłużenie
Warto też zwrócić uwagę na art. 491(14a) prawa upadłościowego, gdyż określa on przypadki, kiedy sąd musi (posługuje się bowiem wyrażeniem „sąd wydaje postanowienie”) odmówić ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia takiego planu. Jeden z takich przypadków dotyczy sytuacji, gdy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań. Co istotne, przepis w tej kwestii nie wymaga wyroku skazującego, postępowanie karne nadal może się toczyć, albo nawet może do niego nie dojść. Sąd sam bada te okoliczności, nie musi się posiłkować skazującym wyrokiem karnym.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Czytelniku, pamiętaj, że artykuł ten nie zastąpi standardowej porady prawnej. W przypadku pojawienia się problemu prawnego o podobnym charakterze lub z innej dziedziny prawa zapraszamy do skorzystania z naszych usług prawnych.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.
Podstawa prawna:
