Szpital w Kaliszu opublikował oświadczenie na swojej stronie społecznościowej, w którym poinformował, że lekarz odmówił wykonania zabiegu urologicznego pacjentowi. Przyczyną tego było długotrwałe krytykowanie specjalisty na stronach szpitala i w niektórych mediach.
Szpital mieszczący się przy ulicy Poznańskiej w Kaliszu wydał oświadczenie, w którym opisał powód odmowy wykonania zabiegu urologicznego u jednego z pacjentów.
Według informacji przekazanych przez klinikę, pacjent podpisujący się pseudonimem „Kierowca Busa” na Facebooku miał być autorem wpisów, w których publicznie szkalował specjalistę i wymieniał go z imienia i nazwiska, dodając obraźliwe komentarze. W oświadczeniu szpitala zaznaczono również, że odmowa wykonania zabiegu wynikała także z jednoznacznych przeciwwskazań medycznych.
Szpital zaznaczył, że zgodnie z prawem lekarz może odmówić wykonania usługi medycznej, gdy jego kompetencje są podważane i jest on publicznie dyskredytowany przez pacjenta.
„Według przepisów, w takich okolicznościach lekarz powinien wskazać innego specjalistę, który może zabieg wykonać. W tej konkretnej sytuacji, wobec jednoznacznych przeciwwskazań, potwierdzonych badaniami, takiej możliwości nie było” – napisano w oświadczeniu.
Szpital ujawnił, że wcześniej, rok temu, planowany zabieg nie został przeprowadzony z powodu stanu zdrowia tego samego mężczyzny.
„W pełni rozumiemy rozżalenie pacjenta niemożnością przeprowadzenia zabiegu, jednak stoimy na stanowisku, że obiektywne, zdrowotne przeciwwskazania nie powinny i nie mogą być powodem do personalnych ataków na lekarzy” – napisano w oświadczeniu.
Urolog zapowiedział skierowanie sprawy na drogę prawną.
Co w takim przypadku mówi prawo?
Zgodnie z art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz ma prawo odmówić leczenia lub od niego odstąpić, jeżeli nie występuje przypadek niecierpiący zwłoki. To lekarz ocenia, czy ma do czynienia z takim przypadkiem, a więc musi przeprowadzić wywiad i zbadać pacjenta, przed podjęciem decyzji.
W przypadku, gdy lekarz ma zamiar odstąpić od leczenia pacjenta (a więc leczenie już trwa; nie chodzi tu o odmowę leczenia!), do jego obowiązków należy:
- dostateczne wcześniejsze uprzedzenie o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego,
- wskazanie realnej możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym,
- uzasadnienie i odnotowanie tego faktu w dokumentacji medycznej.
Warto zaznaczyć, że odpowiedzialność lekarza w odniesieniu do odmowy podjęcia leczenia pacjenta nie jest całkowicie swobodna. Lekarz wykonujący zawód zaufania publicznego musi działać zgodnie z przepisami deontologicznymi, w tym z Kodeksem Etyki Lekarskiej.
Zgodnie z art. 7 KEL, lekarz może odmówić leczenia pacjenta lub odstąpić od kontynuowania leczenia w szczególnie uzasadnionych wypadkach, z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki. Lekarz powinien jednak wskazać pacjentowi inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej. W przypadku odmowy podjęcia leczenia pacjenta, lekarz musi pamiętać o swojej roli jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego i działać w sposób zgodny z Kodeksem Etyki Lekarskiej.
Lekarze mogą wykonywać swoją pracę na różnych zasadach, takich jak umowa o pracę lub w ramach służby.
W przypadku, gdy lekarz zdecyduje się nie podjąć leczenia pacjenta lub przerwać jego kontynuację, może to zrobić tylko wtedy, gdy ma poważne powody i uzyska zgodę swojego przełożonego. Decyzję o tym podejmuje przełożony lekarza, który może być ordynatorem oddziału, dyrektorem szpitala lub kierownikiem.
Nie ma obowiązku uzyskiwania zgody bezpośredniego przełożonego, jednak lekarz musi uzyskać zgodę od osoby, która pełni funkcję przełożonego w danym momencie. Po uzyskaniu zgody, lekarz może odmówić leczenia lub przerwać jego kontynuację. Jednak zgoda nie może być uzyskana po odmowie lub przerwaniu leczenia.
Zgodnie z przepisami prawa, ani ustawa ani Kodeks Etyki Lekarskiej nie określają precyzyjnie, jakie powody mogą być uznane za wystarczająco ważne, aby lekarz mógł odmówić leczenia lub przerwać jego kontynuację.
A więc kiedy lekarz może odmówić leczenia? Przykładowo:
- obraźliwe zachowanie pacjenta wobec lekarza,
- agresywne zachowanie rodziny pacjenta wobec lekarza,
- ciągłe niestosowanie się do zaleceń lekarza,
- niedokonywanie zapłaty wynagrodzenia lekarza,
- stan zdrowia lekarza,
- duże zmęczenie lekarza,
- wyczerpanie już wszystkich dostępnych sposobów leczenia.
Powodem odmowy leczenia lub odstąpienia od niego, nie może być fakt, że pacjent jest np.:
- nosicielem wirusa HIV,
- jest homoseksualistą,
- obcokrajowcem,
Zgodnie z przepisami prawa oraz Kodeksem Etyki Lekarskiej, odmowa leczenia lub przerwanie jego kontynuacji przez lekarza nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego. Oznacza to, że lekarz nie może odmówić leczenia z powodu jakiejkolwiek cechy pacjenta, takiej jak np. płeć, orientacja seksualna, pochodzenie etniczne, wyznanie czy też choroby zakaźne, takie jak HIV.
Lekarz, jako specjalista, posiada wiedzę i narzędzia umożliwiające mu bezpieczne przeprowadzenie badania lub leczenia pacjenta z chorobą zakaźną. W związku z tym, lekarz nie powinien odmawiać leczenia pacjenta ze względu na strach przed zarażeniem się chorobą zakaźną, jeśli zachowanie standardowych procedur i środków ostrożności zapewni mu bezpieczeństwo.
Na koniec ciekawostka
Pacjent miał problem z kciukiem i został zdiagnozowany do operacji, ale początkowo odmówił poddania się zabiegowi i został wypisany do domu. Po trzech miesiącach powrócił do szpitala i poprosił o operację, jednak lekarze odmówili. Nie wykonanie operacji nie pogorszyło stanu zdrowia pacjenta, ale również nie poprawiło funkcji kciuka.
Mimo że pacjent wystąpił z powództwem, sąd odrzucił jego żądanie zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji. Sąd Apelacyjny oparł swoją decyzję na dowodach przedstawionych przez biegłego psychologa oraz dokumentacji medycznej, które sugerowały, że nieprawidłowe cechy osobowości pacjenta, takie jak niepodatność na perswazje i bezkrytycyzm, mogłyby skłonić go do braku współpracy z lekarzami po operacji. Taki brak współpracy mogłaby zwiększyć ryzyko powikłań pooperacyjnych i pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
Sąd Najwyższy nie zgodził się z takim stanowiskiem Sądu Apelacyjnego i stwierdził:
„Zabiegom operacyjnym podlegają bowiem także osoby o nie w pełni prawidłowej osobowości, których współpraca w zakresie rehabilitacji może nie być wystarczająca, co jednak z reguły nie staje się przyczyną odmowy wykonania zabiegu, jeśli jest on konieczny”.
Sygn. akt I CKN 1386/00
