Choć obowiązek odbywania zasadniczej służby wojskowej jest obecnie zawieszony i Ministerstwo Obrony Narodowej twierdzi, że nie planuje jego przywrócenia, projekt rozporządzenia wskazuje na możliwość pełnienia służby zastępczej w określonych formacjach. Taka sytuacja wynika z wejścia w życie przepisów ustawy o obronie ojczyzny. Osoby, które zostaną powołane do służby, będą miały do wyboru trzy formacje nadzorowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Przypominamy również, ze ustawa o obronie ojczyzny daje wiele możliwości, aby uniknąć mobilizacji zarówno osobom powoływanym do kwalifikacji jak i tym które posiadają już przyznaną kategorię umożliwiająca wezwanie jej na ćwiczenia. Jeśli chcesz poznać te możliwości zamów u nas płatną poradę prawną, pisząc na adres: kontakt@legaartis.pl
W 2010 roku zasadnicza służba wojskowa została zawieszona w celu profesjonalizacji armii, co oznaczało de facto brak funkcjonowania służby zastępczej przez ponad 13 lat, pomijając aspekt czysto legislacyjny. Zgodnie z wejściem w życie ustawy o obronie ojczyzny rok temu, Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) przygotowało projekt rozporządzenia, które określa formacje, w których można odbywać służbę zastępczą. MON jednocześnie zapewnia, że nie ma planów przywrócenia zawieszonego obowiązku, a projektowane rozporządzenie ma na celu jedynie realizację upoważnienia ustawowego. MON tłumaczy, że przepisy tego rozporządzenia będą wdrażane dopiero w momencie przywrócenia obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej, co wymaga ściśle określonej procedury.
Zgodnie bowiem z art. 152 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, to Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów wprowadza, w drodze rozporządzenia, obowiązek pełnienia zasadniczej służby wojskowej, określając termin jej rozpoczęcia i zakończenia, a ponadto obowiązek ten wprowadza się z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych.
FRAGMENT UZASADNIENIA PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE OKREŚLENIA FORMACJI UZBROJONYCH NIEWCHODZĄCYCH W SKŁAD SIŁ ZBROJNYCH, W KTÓRYCH PEŁNIONA JEST SŁUŻBA ZASTĘPCZA
Jeśli zostaną podjęte decyzje o przywróceniu służby zastępczej, zgodnie z projektem rozporządzenia, będzie można ją pełnić w trzech formacjach podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA): Policji, Straży Granicznej oraz Służbie Ochrony Państwa.
Warto zauważyć, że w projekcie rozporządzenia nie uwzględniono innych formacji uzbrojonych, takich jak Służba Więzienna, która podlega Ministrowi Sprawiedliwości. Oznacza to, że w obecnym projekcie rozporządzenia nie została uwzględniona możliwość odbywania służby zastępczej w Służbie Więziennej.
Należy jednak pamiętać, że projekt rozporządzenia nadal jest w fazie opracowywania i może ulec zmianie przed jego ostatecznym przyjęciem. W przypadku ewentualnego przywrócenia służby zastępczej, finalna wersja rozporządzenia określiłaby ostateczne formacje, w których można by pełnić tę służbę.
Zgodnie z art. 559 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny służba zastępcza może polegać na pełnieniu służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, a jej pełnienie jest równoznaczne ze spełnieniem obowiązku zasadniczej służby wojskowej przez osoby podlegające jej odbyciu. Stosownie do treści art. 559 ust. 3 cyt. ustawy o obronie Ojczyzny, służbę zastępczą można pełnić wyłącznie w okresie trwania obowiązku pełnienia zasadniczej służby wojskowej.
FRAGMENT UZASADNIENIA PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE OKREŚLENIA FORMACJI UZBROJONYCH NIEWCHODZĄCYCH W SKŁAD SIŁ ZBROJNYCH, W KTÓRYCH PEŁNIONA JEST SŁUŻBA ZASTĘPCZA
Warto uwzględnić, że w ustawie o obronie Ojczyzny, konkretnie w artykule 559 ust. 1 pkt 1, którego nie obejmuje projektowane rozporządzenie, istnieje zapis dotyczący możliwości wykonywania prac przez osoby, które podlegają obowiązkowi służby wojskowej, ale ze względu na swoje przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie mogą pełnić tej służby. Prace te mogą być wykonywane na rzecz ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, opieki nad osobami z niepełnosprawnościami, opieki nad osobami bezdomnymi oraz na rzecz administracji publicznej i wymiaru sprawiedliwości.
Ten zapis pozwala osobom o określonych przekonaniach na angażowanie się w różne dziedziny społeczne i służenie społeczeństwu w inny sposób niż pełnienie zasadniczej służby wojskowej.
Przypominamy jednak, że zgodnie z orzecznictwem, jakie zostało wydane w tym zakresie przekonania religijne nie jest przesłanką zwalniająca z obowiązku na rzecz wojska.
Więcej o tym pisaliśmy w artykule: NAS: Wyznanie nie jest przesłanką zwalniająca z obowiązku na rzecz wojska
