Około 33 milionów ton żywności zostało wyeksportowanych w ramach Czarnomorskiej Inicjatywy Zbożowej, która zakończyła działalność 18 lipca – podała Rada Unii Europejskiej w oświadczeniu.
„Czarnomorska Inicjatywa Zbożowa umożliwiła bezpieczny eksport około 33 milionów ton zboża i żywności do 45 krajów przez ponad tysiąc statków” – czytamy w dokumencie. Obejmowało to około 725 000 ton zboża wysłanego statkami wyczarterowanymi przez Światowy Program Żywnościowy, który wykorzystał żywność do operacji humanitarnych w Afganistanie, Etiopii, Kenii, Somalii, Sudanie i Jemenie.
UE zwróciła uwagę, że inicjatywa ta obniżyła światowe ceny żywności o 23 procent w stosunku do szczytu osiągniętego w marcu 2022 roku.
„UE wzywa Rosję do ponownego rozważenia swojej decyzji i natychmiastowego wznowienia wdrażania czarnomorskiego porozumienia zbożowego” – czytamy w oświadczeniu.
Według rosyjskiego MSZ, Inicjatywa Czarnomorska, czyli umowa zbożowa, przestała funkcjonować 18 lipca, o czym Moskwa powiadomiła Ukrainę, Turcję i ONZ.
Inicjatywa, która przewidywała bezpieczny eksport ukraińskiego zboża i żywności, a także nawozów przez Morze Czarne z trzech portów (Czarnomorsk, Jużny, Odessa), obowiązywała od prawie roku: została podpisana 22 lipca 2022 r. w Stambule i była częścią porozumienia stambulskiego podpisanego przez przedstawicieli Federacji Rosyjskiej, ONZ, Ukrainy i Turcji.
Druga część – trzyletnie memorandum Rosja-ONZ – przewiduje odblokowanie rosyjskiego eksportu żywności i nawozów. Przedłużenie „umowy zbożowej” było powiązane z wypełnieniem memorandum, które, jak powiedziały rosyjskie władze, nigdy nie zadziałało.
Wraz z zakończeniem czarnomorskiej inicjatywy zbożowej Moskwa wycofała gwarancje bezpieczeństwa żeglugi, ograniczyła morski korytarz humanitarny i przywróciła reżim „tymczasowo niebezpiecznego obszaru” na północno-zachodnich wodach Morza Czarnego.
Ponadto podjęto decyzję o rozwiązaniu Wspólnego Centrum Koordynacyjnego w Stambule, w skład którego wchodzili przedstawiciele stron i które było odpowiedzialne za inspekcję statków wypływających z ukraińskich portów Morza Czarnego.
Jednocześnie rosyjskie władze nie wykluczyły możliwości przywrócenia inicjatywy: po ogłoszeniu zakończenia „umowy zbożowej” Moskwa jednocześnie wezwała Zachód do rozważenia wypełnienia swoich zobowiązań i usunięcia rosyjskich nawozów i żywności z sankcji.
Warunkiem przywrócenia umowy, według ministerstwa spraw zagranicznych, jest osiągnięcie konkretnych rezultatów w zakresie rosyjskich żądań, a nie obietnic i zapewnień.
Rzecznik prezydenta Rosji Dmitrij Pieskow wyraził to samo, zauważając, że Rosja natychmiast powróci do inicjatywy czarnomorskiej, gdy tylko rosyjska część porozumień stambulskich zostanie spełniona.
Po decyzji o rozwiązaniu umowy zbożowej rosyjskie MSZ zasugerowało, aby kraje zachodnie „okazały solidarność” z Kijowem i eksportowały ukraińską żywność korytarzami lądowymi.
