W ciągu ostatnich siedmiu lat nastąpił pięciokrotny wzrost liczby długotrwałych postępowań przygotowawczych, co zostało zgłoszone przez rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik prosi ministra sprawiedliwości o interwencję w tej sprawie. Chodzi tu o postępowania trwające od dwóch do pięciu lat. W 2015 roku odnotowano 604 takie przypadki, podczas gdy w 2022 roku liczba ta wzrosła do 2,5 tysiąca. Profesor Marcin Wiącek alarmuje, że przewlekłość działań prokuratury prowadzi do częstszego stosowania tymczasowego aresztu oraz przedłużania go. Dane prezentowane przez Profesora Wiącka ukazują, że w 2015 roku ponad 1,6 tysiąca osób spędziło ponad pół roku w areszcie śledczym, natomiast w 2022 roku liczba ta wzrosła do ponad 4 tysięcy.
Rzecznik podkreśla, że to ma negatywny wpływ na orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który zaznacza, że tymczasowe aresztowanie, jako bardzo drastyczne środek zapobiegawczy, powinno być stosowane rzadko i niebezcelowo wydłużane.
Polskie prawo również nakłada na organy śledcze obowiązek szybkiego zakończenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy. Pierwsza interwencja w tej sprawie została podjęta jeszcze w czasie kadencji Adama Bodnara, poprzedniego Rzecznika Praw Obywatelskich, do Zbigniewa Ziobry. Wtedy RPO poprosił o analizę funkcjonowania ustawy z 2016 roku dotyczącej prokuratury. Zdaniem RPO, nowe przepisy miały skrócić czas trwania postępowań, jednakże spowodowały one odwrotny efekt. Profesor Marcin Wiącek również interweniował w tej sprawie, jednak nie otrzymał odpowiedzi od Ministerstwa Sprawiedliwości, oprócz informacji o przekazaniu problemu do Prokuratury Krajowej.
Rzecznik uważa, że wzrost liczby przewlekłych postępowań można przypisać problemom w funkcjonowaniu prokuratury, która od kilku lat obserwuje pogarszającą się wydajność. Równie niepokojący jest wzrost stosowania tymczasowego aresztu jako środka zapobiegawczego. Nawet w krótkich zatrzymaniach, statystyki wyraźnie pokazują tendencję wzrostową. W 2015 roku niecałe 3 tysiące osób spędziło w areszcie śledczym dłużej niż trzy miesiące, ale krócej niż pół roku. W 2022 roku liczba ta wzrosła do ponad 5 tysięcy. Warto również pamiętać, że prokurator ma możliwość zastosowania łagodniejszych środków zapobiegawczych, takich jak poręczenie majątkowe, dozór policyjny czy zakaz opuszczania kraju, oprócz tymczasowego aresztu.
