Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) oraz Polskiej Akademii Nauk (PAN) odkryli cztery zęby plezjozaurów, które datowane są na około 148 milionów lat temu. Te znaleziska pochodzą z kamieniołomu Owadów-Brzezinki w gminie Sławno, województwo łódzkie. To pierwsze skamieniałości tych wodnych gadów odnalezione na tym stanowisku paleontologicznym.
Plezjozaury były jednymi z najbardziej powszechnych drapieżników morskich, które zamieszkiwały Ziemię od późnego triasu do późnej kredy, czyli około 237 do 145 milionów lat temu. Miały zazwyczaj długość od 3,5 do 5 metrów, cechowały się długą i smukłą szyją, krótkim tułowiem i ogonem, oraz dwiema parami płetw. Ich głównym pożywieniem były ryby.
Kamieniołom Owadów-Brzezinki jest znane jako jedno z najważniejszych stanowisk paleontologicznych w Polsce. Znaleziono tam dobrze zachowane skamieniałości organizmów morskich i lądowych, w tym rzadko spotykane ostrogońce, owady, ryby promieniopłetwe, żółwie, krokodylomorfy oraz ichtiozaury.
Cztery odnalezione zęby plezjozaurów są szczególnie dobrze zachowane. Ich charakterystyczny wygląd, w tym wydłużony stożkowaty kształt, zakrzywienie pod odpowiednim kątem i widoczne bruzdy na powierzchni, wskazują na przynależność do plezjozaurów, prawdopodobnie z rodziny Cryptoclididae, które zamieszkiwały głównie obszary północnej Europy, zwłaszcza Anglii.
Największy z odnalezionych zębów ma długość 5 cm. Zęby te nie pochodzą od jednego osobnika, ponieważ zostały znalezione w różnych miejscach kamieniołomu w ciągu dwóch lat. Liczba zębów plezjozaurów w żuchwie i szczęce górnej zazwyczaj wynosiła od 20 do 50, ale nie można jeszcze jednoznacznie określić, z której części szczęki pochodzą znalezione zęby, ze względu na zróżnicowany charakter uzębienia u różnych rodzajów plezjozaurów.
Łukasz Weryński, doktorant z Instytutu Nauk Geologicznych UJ w Krakowie, podkreślił, że jest to pierwsze odkrycie skamieniałości plezjozaurów na tym stanowisku. Chociaż pełne szkielety tak dużych zwierząt rzadko się zachowują, naukowcy nadal liczą na znalezienie kolejnych skamieniałości.
Największy z czterech odnalezionych zębów plezjozaurów jest obecnie eksponowany na czasowej wystawie w Muzealnej Izbie Górnictwa Kruszcowego w Miedziance (gmina Chęciny, województwo świętokrzyskie), a w przyszłości będzie można go zobaczyć w Geoparku Owadów-Brzezinki w Sławnie.
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie „PeerJ” przez Łukasza Weryńskiego oraz dr. hab. Błażeja Błażejowskiego z Instytutu Paleobiologii PAN. Pełny artykuł można znaleźć tutaj: [LINK].
