Nowelizacja procedury cywilnej oraz trzydziestu innych ustaw zostanie przekazana do podpisu prezydenta. W Senacie, ze względu m.in. na pewne aspekty legislacji, była wyrażana chęć odrzucenia nowelizacji. Niemniej jednak, Sejm nie zgodził się na tę decyzję. Nowelizacja wprowadza stałe mechanizmy e-rozpraw oraz e-doręczeń poprzez portal informacyjny sądu. Dodatkowo, wprowadza też składy jednoosobowe w drugiej instancji sądowej, obniża część opłat sądowych, a także zawiera inne postanowienia, takie jak zniesienie przepisu wstrzymującego bieg terminów przedawnienia odpowiedzialności karnej w przypadkach dotyczących przestępstw. Ponadto, nowelizacja rozszerza uprawnienia Prokuratora Krajowego.
Te zmiany w przepisach wzbudzają dużo emocji w środowisku prawniczym. Niektóre z tych zmian są chwalone i oczekiwane, szczególnie te zmierzające do dalszej cyfryzacji postępowań sądowych. Jednakże, są także elementy, które spotykają się z mocną krytyką. W trakcie prac nad nowelizacją w Senacie, organy samorządu zawodowego adwokatów i radców prawnych próbowały wprowadzić poprawkę, która umożliwiłaby pełnomocnikom składanie apelacji oraz zażaleń za pośrednictwem portalu. Pomimo tych starań, Senat ostatecznie podjął uchwałę o odrzuceniu całości nowelizacji.
W 17.08.2023 r., podczas głosowania nad odrzuceniem uchwały Senatu, 234 posłów zagłosowało za odrzuceniem, przeciwnych było 217, a żaden poseł nie wstrzymał się od głosu.
Po pierwsze – zdalne rozprawy już na stałe
Nowelizacja wnosi różne zmiany, w tym stałe wprowadzenie zdalnych rozpraw do procedury cywilnej. Przewodniczący będzie miał możliwość zdecydowania o przeprowadzeniu takiego posiedzenia, o ile nie zderza się to z charakterem planowanych działań na posiedzeniu. Warunkiem jest zapewnienie pełnej ochrony procesowej stron oraz prawidłowego toku procesu. Dodatkowo, nowela wprowadza zasadę umożliwiającą zdalne przeprowadzanie dowodów, jeśli ich natura na to pozwala. Sąd będzie musiał wydać stosowne postanowienie, a strona już na etapie wnioskowania o dowód będzie mogła zażądać takiej formy przeprowadzenia.
Warto zaznaczyć, że istnieje możliwość sprzeciwu strony – co budzi pewne zaniepokojenie wśród sędziów. Strona będzie mogła zgłosić sprzeciw wobec przeprowadzenia zdalnego przesłuchania świadka poza salą sądową, ale musi to uczynić nie później niż w ciągu 7 dni od dnia, w którym dowiedziała się o planowanym dowodzie w tej formie. Jeśli sprzeciw okaże się uzasadniony, sąd nakłoni świadka do osobistego stawiennictwa w sali sądowej. Niektórzy sędziowie obawiają się jednak, że taka możliwość może być nadużywana jako narzędzie procesowej obstrukcji.
W apelacji jednoosobowe składy, ale z wyjątkami
Zmiany wprowadzone przez tę regulację obejmują również trwałe wprowadzenie składów jednoosobowych w drugiej instancji. Nowe przepisy mają obowiązywać po upływie 14 dni od momentu ogłoszenia regulacji. Konkretnie chodzi o modyfikację art. 367[1] par. 1 k.p.c., który stanowi, że sąd w drugiej instancji będzie rozpatrywał sprawę w składzie jednego sędziego, chyba że:
- chodzi o sprawy dotyczące praw majątkowych, gdzie wartość przedmiotu zaskarżenia w co najmniej jednej z wniesionych apelacji przekracza milion złotych,
- sprawa była oryginalnie rozpatrywana w pierwszej instancji przez sąd okręgowy, który był właściwy z merytorycznego punktu widzenia (z uwzględnieniem pkt. 1),
- sprawa była pierwotnie rozpoznawana w pierwszej instancji przez trzyosobowy skład sędziów zgodnie z art. 47 par. 4 k.p.c.
Naszym zdaniem nowela narusza prawa strony, jakie wynikają z art. 45 Konstytucji RP, z którego wynika, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Rozpoznanie sprawy odwoławczej przez skład jednoosobowy z pewnością budzi uzasadnioną obawę w zakresie możliwości zapewnienia bezstronności sądu.
POLECAMY: Sądy w panice. Wiele wyroków może zostać podważonych po orzeczeniu SN
Obowiązkowe konta na portalu sądowym
W Prawie o adwokaturze wprowadzono zmiany w artykule 37d. 1. Zgodnie z nimi adwokat wykonujący zawód będzie zobowiązany do posiadania konta w portalu informacyjnym sądu. W przypadku, gdy adwokat zostanie skreślony z listy adwokatów, dziekan okręgowej rady adwokackiej wystąpi do Ministra Sprawiedliwości w celu usunięcia jego konta.
Analogiczne przepisy dotyczą zmian w ustawie o radcach prawnych i ustawie o rzecznikach patentowych. W przypadku rzeczników patentowych, jeśli zostanie wydane prawomocne orzeczenie dyscyplinarne o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu lub pozbawieniu tego prawa, Krajowa Rada Rzeczników Patentowych wystąpi do Ministra Sprawiedliwości o usunięcie konta rzecznika patentowego z portalu informacyjnego.
Terminy przedawnienie wreszcie zaczną biec
Od pierwszego października bieżącego roku zostanie unieważniony przepis 15zzr(1) ustawy antycovidowej, który zawieszał bieg terminów przedawnienia odpowiedzialności karnej za popełnione czyny oraz przedawnienie wykonania kary w przypadkach przestępstw i przestępstw skarbowych. Przepisy przejściowe nakładają pewne zasady na sytuacje, gdzie terminy przedawnienia były już w toku, ale zostały wstrzymane – w tych przypadkach terminy będą kontynuowane, a jeśli terminy przedawnienia jeszcze nie ruszyły, rozpocznie się ich odliczanie.
Ten konkretny przepis przeszedł już pewną historię zmian. Dwukrotnie wcześniej bieg przedawnienia został wstrzymany i raz przywrócony. Początkowo, na wiosnę 2020 roku, w trakcie wprowadzania tarczy antycovidowej, bieg przedawnienia został zawieszony, dotycząc nawet wykroczeń. To było związane z wprowadzeniem stanu lockdownu z powodu pandemii. Jednak po niewielkim ponad miesiącu bieg przedawnienia został przywrócony.
Po roku, zważywszy na to, że stan epidemii COVID-19 nadal wprowadzał ograniczenia w postępowaniach sądowych w sprawach karnych, ustawodawca ponownie zdecydował się wstrzymać bieg przedawnienia dla przestępstw. Warto wspomnieć, że ten stan trwał od 14 i 20 marca 2020 roku.
Pijany kierowca? Konfiskata auta od października
Nowelizacja wprowadza także skrócenie terminu obowiązywania przepisów dotyczących możliwości orzekania o przepadku pojazdu należącego do nietrzeźwego kierowcy. Pierwotnie planowano, że te przepisy zaczną obowiązywać w marcu 2024 roku, jednak teraz wejdą w życie już od pierwszego października. Zgodnie z nowymi regulacjami, wystarczy, że kierowca będzie miał stężenie alkoholu we krwi powyżej 1 promila lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu. W przypadku zniszczenia lub znacznego uszkodzenia pojazdu, nie będzie przewidzianej konfiskaty.
Uwaga, zmiany w kosztach sądowych
Nowela, wprowadziła również zmiany do art. 25b Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Według obecnie obowiązującego brzmienia tego artykułu, za żądanie doręczenia orzeczenia lub zarządzenia w ciągu tygodnia od daty ogłoszenia lub doręczenia tych dokumentów, pobierana jest stała opłata w wysokości 100 zł. Po wprowadzeniu nowelizacji, zgodnie z ust. 1, opłatę tę będzie trzeba uiścić przy żądaniu doręczenia wyroku lub istotnego postanowienia wraz z uzasadnieniem. W przypadku żądania doręczenia innego postanowienia lub zarządzenia z uzasadnieniem, opłata wyniesie 30 zł. Nadal będzie obowiązywał przepis, zgodnie z którym opłatę uiszczoną za żądanie doręczenia orzeczenia lub zarządzenia z uzasadnieniem można potraktować jako część opłaty za wniesienie środka zaskarżenia, a ewentualna nadpłata nie będzie podlegać zwrotowi.
Dodatkowo, nowelizacja wprowadza stałe opłaty za żądanie zawezwania do próby ugodowej w sprawach dotyczących praw majątkowych. Gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20 000 zł, opłata wynosić będzie 120 zł, natomiast jeśli wartość sporu przekroczy 20 000 zł, opłata wyniesie 300 zł.
Prokurator Krajowy rośnie w siłę
Ten aspekt nowelizacji jest obecnie przedmiotem znacznych kontrowersji. Ministerstwo Sprawiedliwości wyjaśniło w uzasadnieniu, że celem jest wzmocnienie odpowiedzialności Prokuratora Krajowego za skuteczną organizację i funkcjonowanie prokuratury. Konkretnie chodzi o wypracowanie kadry kierowniczej w powszechnych jednostkach prokuratury, delegowanie prokuratorów oraz uczestnictwo w procesie powoływania rzeczników dyscyplinarnych. Argumentowano, że ta zmiana zapewni Prokuratorowi Krajowemu istotny wpływ na politykę personalną w prokuraturze, co przyczyni się do skutecznego wykonywania obowiązków prokuratury.
Nowelizacja zakłada, że Prokurator Krajowy zyska w zamian za to szereg nowych uprawnień:
- Dysponowanie budżetem Prokuratury Krajowej oraz jednostek organizacyjnych prokuratury mu podległych.
- Wykonywanie nadzoru instancyjnego i służbowego nad postępowaniami prowadzonymi w Prokuraturze Krajowej, w tym w wydziałach zamiejscowych Departamentu ds. Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji.
- Podejmowanie autonomicznych decyzji w kwestiach personalnych prokuratorów i asesorów.
- Bezpośrednie wydawanie poleceń prokuratorom podległym.
- Moc powoływania i odwoływania kierowników jednostek (prokuratorów rejonowych, okręgowych i regionalnych), dyrektorów departamentów oraz biur Prokuratury Krajowej, naczelnika Wydziału Spraw Wewnętrznych, a także naczelników wydziałów zamiejscowych Departamentu ds. Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji.
- Możliwość delegowania prokuratorów na okres 12 miesięcy w ciągu roku bez potrzeby zgody do jednostek, w których delegowany mieszka lub do prokuratury w rejonie jednostki stałego przydziału oskarżyciela.
- Prawo do udzielania pisemnych uwag prokuratorom kierującym jednostkami prokuratury w przypadku stwierdzenia uchybień.
- Uprawnienie do inicjowania postępowań wyjaśniających w sprawach dotyczących naruszeń dyscyplinarnych.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
