Dzisiaj, emeryci w Polsce mają dostęp do różnorodnych świadczeń, które mają na celu poprawę ich sytuacji finansowej i zapewnienie im wsparcia w trudniejszych okolicznościach życiowych. Te świadczenia obejmują trzynaste i czternaste emerytury, program 500 plus dla osób niesamodzielnych, wsparcie w wysokości 200 zł dla seniorów będących strażakami lub ratownikami górskimi, dodatek pielęgnacyjny, świadczenia energetyczne oraz wsparcie w opłacaniu rachunków za gaz.
Od 1 lipca pojawiła się również możliwość ubiegania się o dodatkowe 300 złotych, jednak ważne jest zaznaczenie, że te środki nie są wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Trzynaste i czternaste emerytury to świadczenia, które emeryci otrzymują w określonych terminach w ciągu roku. Program „500 plus dla osób niesamodzielnych” ma na celu wspieranie seniorów, którzy wymagają opieki lub pomocy w codziennym życiu. Wsparcie w wysokości 200 zł dla seniorów strażaków i ratowników górskich jest formą uznania dla ich służby i wkładu w społeczność. Dodatek pielęgnacyjny jest przeznaczony dla osób, które wymagają specjalistycznej opieki ze względu na swoje zdrowie. Świadczenia energetyczne oraz wsparcie w opłacaniu rachunków za gaz mają na celu pomóc emerytom w utrzymaniu komfortowych warunków życia.
Dodatkowe 300 zł dla konkretnej grupy seniorów
Rozpoczynając od 1 lipca 2023 roku, zaczął obowiązywać zestaw nowych przepisów zawartych w ustawie z dnia 26 maja 2023 roku dotyczących przyznawania świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa (Dz. U. z 2023 r., poz. 1073). To istotne zmiany, które w pewien sposób mają na celu wynagrodzenie finansowe trudów związanych z pełnieniem tej roli – jak tłumaczy Teresa O’Neill, Wicedyrektor/Rzecznik Prasowy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Uzasadnienie tej ustawy jasno stwierdza, że osoby pełniące funkcję sołtysa nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę. Co więcej, pełnienie tej roli nie daje prawa do objęcia ubezpieczeniem społecznym, a czas, w którym ktoś sprawuje tę funkcję, nie jest uwzględniany jako okres zatrudnienia. W praktyce oznacza to, że ogromny wysiłek włożony przez sołtysów na rzecz społeczności wiejskiej nie jest odpowiednio wynagradzany.
Zgodnie z nową ustawą, przewiduje się przyznanie świadczenia w wysokości 300 złotych miesięcznie. Warto dodać, że ta kwota będzie podlegać corocznej waloryzacji, dlatego też obowiązywać będzie do końca lutego 2024 roku. Przysługuje ono osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz sprawowały funkcję sołtysa zgodnie z przepisami ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40 i 572) przez okres co najmniej dwóch kadencji, co oznacza nie mniej niż 8 lat.
Warto zaznaczyć, że maksymalny limit wydatków budżetowych związanych z tym świadczeniem na bieżący rok wynosi niemal 74 miliony złotych. W przyszłych latach przewiduje się wzrost tej kwoty do ponad 162 milionów złotych w 2024 roku i prawie 233 milionów złotych w 2032 roku. To dowodzi, że nowe przepisy starają się dostosować wynagrodzenia dla sołtysów do trudności i odpowiedzialności, jakie niesie ze sobą pełnienie tej ważnej funkcji w społecznościach wiejskich.
Złożono już ponad 32 tys. wniosków
W ciągu zaledwie dwóch miesięcy, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) otrzymała aż 32 707 wniosków dotyczących przyznania dodatku dla sołtysa. Spośród nich wydano 27 659 pozytywnych decyzji, potwierdzających uprawnienia do tego świadczenia, oraz 2 198 decyzji odmawiających. Na chwilę obecną pozostało jeszcze 2 841 wniosków do rozpatrzenia. Jednocześnie KRUS zapewnia, że pracownicy instytucji dokładają wszelkich starań, aby wnioski były rozpatrywane zgodnie z przepisami i w jak najszybszym tempie – bez zbędnej zwłoki. Teresa O’Neill, reprezentująca KRUS, podkreśla, że zgodnie z ustawą, urzędnicy mają 60 dni na podjęcie decyzji w sprawie przyznania tego świadczenia, licząc od daty złożenia wniosku.
Aby złożyć wniosek o przyznanie dodatku dla sołtysa, konieczne jest udanie się do oddziału regionalnego lub placówki terenowej KRUS, które są właściwe ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wartościowym załącznikiem do wniosku jest zaświadczenie potwierdzające okres sprawowania funkcji sołtysa, które wydaje odpowiedni organ, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Dodatkowo, wnioskodawca musi dołączyć oświadczenie potwierdzające, że nie jest skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe związanymi z pełnieniem tej funkcji.
Czym zajmuje się sołtys?
Idea urzędu sołtysa ma swoje korzenie sięgające średniowiecza, a zmiany w zakresie obowiązków osoby pełniącej tę funkcję ewoluowały na przestrzeni wieków. Współcześnie, regulacje dotyczące pracy sołtysów opierają się na trzech głównych aktach prawnych: ustawie o samorządzie gminnym z 1990 roku, ustawie o funduszu sołeckim przyjętej w 2011 roku oraz różnych aktach prawa lokalnego, takich jak statuty sołectw i gmin. Szczegółowe uprawnienia i zadania sołtysa często określają statuty sołectw, które są uchwalane przez radę gminy. Ostatecznie to samorządy gminne decydują o zakresie obowiązków i praw przypisanych sołectwom.
Najważniejsze kompetencje sołtysa, jakie wskazuje Samorząd Województwa Mazowieckiego, obejmują:
- Reprezentowanie sołectwa na zewnątrz: Sołtys pełni rolę głównego przedstawiciela swojej społeczności na szczeblu gminnym i poza nim.
- Zwoływanie zebrań wiejskich: Sołtys jest odpowiedzialny za organizowanie zgromadzeń mieszkańców wsi, gdzie omawiane są ważne sprawy lokalne.
- Realizowanie uchwał rady gminy dotyczących sołectwa: Sołtys ma obowiązek wdrożenia i egzekwowania decyzji podjętych przez radę gminy, które wpływają na jego sołectwo.
- Dokonywanie poboru podatków rolnego i leśnego: Sołtys ma uprawnienia do zbierania podatków od rolników i właścicieli gruntów leśnych na terenie sołectwa.
- Uczestnictwo w sesjach rady gminy oraz w pracach jej organów bez prawa do głosowania: Sołtys ma możliwość uczestniczenia w sesjach rady gminy, ale nie ma prawa głosu w procesie podejmowania decyzji przez radę.
- Branie udziału w posiedzeniach komisji rady gminy, jeśli rozpatrywane są sprawy sołectwa: Sołtys może być obecny na spotkaniach komisji rady gminy, które dotyczą spraw związanych z jego sołectwem.
Warto zaznaczyć, że w Polsce funkcję sołtysa pełni ponad 40 tysięcy osób, co podkreśla istotną rolę tej funkcji w lokalnym samorządzie i zarządzaniu wsią.