Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, każda osoba zatrudniona na terenie Polski na podstawie umowy o pracę ma prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego, który jest płatny i nie może być przerwany. Niekiedy, z powodu różnych problemów logistycznych lub organizacyjnych, skorzystanie z urlopu jest niemożliwe. W takim przypadku pracownikowi przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop. W niniejszym artykule omówimy termin, w jakim pracodawca jest zobowiązany wypłacić ten ekwiwalent.
POLECAMY: Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop – podstawowe informacje Urlop wypoczynkowy stanowi niezbywalne prawo każdego pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. Jest to okres, w którym pracownik nie pracuje, ale nadal otrzymuje wynagrodzenie w ustalonej wysokości. Przepisy Kodeksu pracy regulują kwestie związane z prawem pracowników do urlopu. W ciągu każdego roku kalendarzowego pracownikowi przysługuje od 20 do 26 dni urlopu, w zależności od długości stażu pracy.
Jeśli z jakiegoś powodu pracownik nie skorzysta z przysługującego mu urlopu w danym roku, niewykorzystane dni urlopowe przechodzą na tzw. urlop zaległy. Oznacza to, że pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi tego zaległego urlopu w ciągu kolejnego roku, jednakże musi to uczynić przed końcem września. Jeśli pracownik nie wykorzysta urlopu w roku, w którym miał do niego prawo, nie ma prawa ubiegać się o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystaną część urlopu.
Podstawową regułą dotyczącą ekwiwalentu za urlop jest taka, że wypłaca się go w przypadku, gdy stosunek pracy zostaje zakończony lub rozwiązuje się umowę z pracownikiem, który dotąd nie wykorzystał w pełni swojego przysługującego urlopu. Przepis ten zawarty jest w art. 171 § 1 Kodeksu pracy, który brzmi:
„Jeśli pracownik nie wykorzystał w całości lub w części przysługującego mu urlopu z powodu rozwiązania lub zakończenia stosunku pracy, przysługuje mu ekwiwalent pieniężny.”
Warto podkreślić, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop jest przyznawany zarówno za urlop bieżący, który jest proporcjonalnie ustalany w zależności od przepracowanego okresu roku, jak i za urlop zaległy. Tę zasadę potwierdził między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1974 roku (III PRN 41/73).
Komu przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy?
Prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przysługuje wyłącznie osobom, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, umowy spółdzielczej o pracę, a także na zasadzie mianowania i wyboru. Oznacza to, że pracownicy, którzy świadczą pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowy o dzieło lub umowy zlecenie, nie mają prawa do korzystania z omawianych świadczeń.
Kiedy nie trzeba wypłacać ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy?
Kodeks pracy w art. 171 § 3 omawia także okoliczności, w których nie ma obowiązku wypłacania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
„Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w § 1, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą”
Oznacza to, że ekwiwalentu nie wypłaca się, gdy strony zdecydują się na podpisanie kolejnej umowy o pracę zaraz po rozwiązaniu/wygaśnięciu wcześniejszej umowy.
Jak określa się wysokość ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy?
Rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy to zwykle wydarzenie, które ma miejsce w trakcie roku kalendarzowego, co może stworzyć pewne trudności w ustaleniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W takich przypadkach pracodawcy muszą dostosować się do przepisów zawartych w artykule 155 Kodeksu pracy, który dotyczy urlopu proporcjonalnego.
Ten konkretny artykuł mówi, że jeśli stosunek pracy zostaje zakończony w trakcie roku kalendarzowego, pracownikowi „u dotychczasowego pracodawcy przysługuje urlop w proporcji do okresu, przez który był zatrudniony u tego pracodawcy w roku, gdy stosunek pracy dobiegł końca, chyba że przed jego zakończeniem pracownik skorzystał z urlopu w przysługującym mu wymiarze lub w większym.” Oznacza to, że wysokość ewentualnego ekwiwalentu zależy od tego, ile dni urlopu przysługuje pracownikowi na mocy przepisów.
Kiedy należy wypłacić ekwiwalent?
Do tej pory w żadnym akcie prawnym nie znalazły się precyzyjne zapisy dotyczące zasad udzielania urlopu wypoczynkowego oraz wypłacania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu niewykorzystanego urlopu.
Powszechnie przyjmuje się jednak, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop powinien zostać wypłacony najpóźniej w ostatnim dniu zatrudnienia danego pracownika. Wynika to z tego, iż we wskazanym terminie pracownik zyskuje prawo do tego świadczenia. Opinia ta została potwierdzona przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2001 r. (I PKN 336/00).
„Urlop przymusowy” zamiast ekwiwalentu?
W momencie rozwiązania umowy o pracę, istotne jest określenie długości okresu wypowiedzenia, co ma duże znaczenie. W niektórych przypadkach pracodawcy podejmują decyzję o skierowaniu pracownika na urlop wypoczynkowy zamiast wypłaty ekwiwalentu. Czy taka praktyka jest zgodna z przepisami?
Podobna kwestia była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w kwietniu 2011 roku. W wyroku stwierdzono, że pracodawca nie jest zobowiązany do uzyskania zgody pracownika na skierowanie go na urlop w trakcie okresu wypowiedzenia. To oznacza, że pracownik nie ma wpływu na decyzję pracodawcy w tej sprawie. Brak istniejących narzędzi prawnych, które by zmuszały pracodawcę do wypłacenia ekwiwalentu zamiast skierowania na tzw. „urlop przymusowy”.
Podsumowanie – ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Każdy pracodawca powinien umożliwić swoim pracownikom wykorzystanie przysługujących im dni urlopowych w danym roku kalendarzowym. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypłaca się wyłącznie wtedy, gdy dochodzi do rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
