W obecnych czasach, niepełnosprawność nie stanowi już przeszkody w podjęciu zatrudnienia. W rzeczywistości wielu pracodawców aktywnie decyduje się na zatrudnienie pracowników z niepełnosprawnościami. Prawa i uprawnienia pracowników z niepełnosprawnością są uregulowane w dwóch istotnych aktach prawnych: ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także w Kodeksie pracy.
Kto jest uważany za pracownika z niepełnosprawnością?
- Status pracownika z niepełnosprawnością potwierdza m.in.:
- orzeczenie o niepełnosprawności,
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,
- wyrok sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydany na skutek odwołania od orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenie lekarza orzecznika ZUS,
- orzeczenie lekarza orzecznika KRUS.
Pracownik będący osobą niepełnosprawną może znaleźć zatrudnienie w dwóch rodzajach miejsc pracy: w zakładzie pracy chronionej lub u pracodawcy, który nie jest zakładem pracy chronionej. Jednakże, by to się stało, stanowisko pracy musi być dostosowane do specjalnych potrzeb pracownika niepełnosprawnego, zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy. Istnieje także możliwość zatrudnienia takiej osoby w formie telepracy.
Warto zaznaczyć, że pracodawca jest zobowiązany do przechowywania kopii orzeczenia o niepełnosprawności w akcie osobowym pracownika. Przetwarzanie danych związanych z tym orzeczeniem musi odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych. Pracodawca może przechowywać te dane tylko przez niezbędny okres i tylko w celu, który jest uzasadniony przetwarzaniem tych danych. Przegląd przydatności przetwarzania danych osobowych musi odbywać się co pięć lat, a dostęp do tych danych może mieć tylko upoważniona osoba, która jest zobowiązana do zachowania ich w tajemnicy.
Uprawnienia pracownika z niepełnosprawnością zaczynają obowiązywać od momentu dostarczenia pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności. Podstawowe uprawnienia obejmują skrócony czas pracy, dodatkowy urlop, możliwość przerw w pracy, zwolnienia na badania oraz na turnus rehabilitacyjny. Dodatkowe uprawnienia przysługują pracownikowi niepełnosprawnemu od dnia, w którym zostaje uwzględniony w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych w danym zakładzie pracy.
Ograniczenia dotyczące czasu pracy są zróżnicowane w zależności od stopnia niepełnosprawności. Ogólnie czas pracy niepełnosprawnego pracownika nie może przekroczyć 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Jednak pracownicy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie mogą pracować dłużej niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudnione w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych, chyba że lekarz lub lekarz prowadzący opiekę nad nimi wyrazi na to zgodę. Ważne jest, że ograniczenia czasu pracy nie wpływają na wysokość wynagrodzenia pracownika.
Dodatkowy urlop
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni urlopu, jeśli pracownik jest zatrudniony mniej niż 10 lat.
- 26 dni urlopu, jeśli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Dodatkowo, osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego wynoszącego 10 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego. Możliwość skorzystania z pierwszego urlopu dodatkowego nabywa się po przepracowaniu jednego roku od momentu zaliczenia do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.
Należy zaznaczyć, że dodatkowy urlop nie przysługuje osobom niepełnosprawnym, które już mają prawo do urlopu wypoczynkowego przekraczającego 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na mocy innych przepisów. Jeśli przysługujący urlop z innych przepisów jest krótszy niż 10 dni roboczych, to wtedy osoba niepełnosprawna ma prawo do urlopu dodatkowego określonego w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Pracownik, który pracuje ponad 6 godzin dziennie, ma prawo do 15-minutowej przerwy, która jest wliczana do czasu pracy. Osobom niepełnosprawnym przysługuje także dodatkowa przerwa w pracy, trwająca 15 minut, która może być wykorzystana na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.
Pracownik niepełnosprawny z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności może być zwolniony z pracy w celu poddania się badaniom specjalistycznym, zabiegom leczniczym lub uzyskaniu zaopatrzenia ortopedycznego, o ile te czynności nie mogą być wykonywane poza godzinami pracy. Pracownik w takim przypadku zachowuje prawo do wynagrodzenia, które jest obliczane na podstawie ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Osobom niepełnosprawnym o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności przysługuje również prawo do zwolnienia z pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia obliczanego na podstawie ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Warto podkreślić, że łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia z pracy na czas turnusu rehabilitacyjnego nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
W przypadku osób niepełnosprawnych, pracodawca ma obowiązek zapewnić niezbędne usprawnienia, aby dostosować warunki pracy do ich potrzeb. To dotyczy pracowników, kandydatów na pracowników, osób odbywających szkolenia, stażystów, osób uczących się zawodu oraz praktykantów. Dostosowanie warunków pracy nie może jednak narazić pracodawcy na nieproporcjonalnie wysokie koszty.
Jeśli pracodawca przez co najmniej 36 miesięcy zatrudnia osoby niepełnosprawne, może ubiegać się o zwrot kosztów z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na dostosowanie miejsca pracy, zakup urządzeń ułatwiających pracę osobom niepełnosprawnym oraz na diagnozowanie ich potrzeb medycznych. Jednak suma tych kosztów nie może przekroczyć 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.
Osoba, która utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ma prawo do otrzymania nowego stanowiska pracy z podstawowym zapleczem socjalnym w ciągu trzech miesięcy od zgłoszenia gotowości do pracy, pod warunkiem, że została uznana za osobę niepełnosprawną. Jednak pracodawca jest zwolniony z tego obowiązku, jeśli wypadek lub choroba zawodowa były wynikiem naruszenia przepisów bhp przez pracownika lub jego stanu nietrzeźwości.
Naruszenie przepisów o zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością i rola Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie
Należy pamiętać, że wszelkie naruszanie przez pracodawcę przepisów o zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością należy zgłosić Państwowej Inspekcji Pracy.
Przed powiadomieniem Inspekcji Pracy można rozważyć zgłoszenie naruszenia przepisów o zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością zwierzchnikowi osoby, która dopuszcza się naruszenia.
Państwowa Inspekcji Pracy sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, w szczególności:
- przepisów dotyczących stosunku pracy,
- przepisów dotyczących wynagrodzeń,
- przepisów dotyczących czasu pracy,
- uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem,
- uprawnień pracowniczych osób niepełnosprawnych.
W przypadku stwierdzenia naruszenia praw pracowniczych inspektorzy pracy mogą przeprowadzić kontrolę i wydać zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie czy też nałożyć mandat na pracodawcę lub skierować wnioski o ukaranie pracodawcy do sądu rejonowego. W razie uzasadnionej potrzeby inspektorzy pracy mogą powiadamiać inne organy o potrzebie podjęcia przez nie interwencji.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
