Konkubinat to nieoficjalne partnerstwo dwóch osób, które charakteryzuje się istnieniem więzi emocjonalnej, fizycznej i finansowej podobnej do małżeństwa. Brak oficjalności oznacza, że nie obowiązują tu przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego dotyczące małżeństwa. Obecnie jest to coraz bardziej powszechne zjawisko. W konkubinacie, gdzie istnieje intymny związek między partnerami, mogą również pojawić się dzieci. W jaki sposób takie dziecko dziedziczy mienie? Wyjaśniamy to w niniejszym artykule.
Jeśli chodzi o dziedziczenie dziecka urodzonego w konkubinacie, obowiązują przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z tymi przepisami, osoby w linii prostej są krewnymi, jeśli jedna jest potomkiem drugiej. Natomiast osoby w linii bocznej to te, które wywodzą się od wspólnego przodka, ale nie są potomkami w linii prostej. Stopień pokrewieństwa ustala się na podstawie liczby pokoleń, które dzielą dane osoby.
POLECAMY: Kto odziedziczy spadek po bezdzietnym?
Jeśli chodzi o kwestie dziedziczenia, to istotne jest pokrewieństwo. Dlatego dziecko urodzone w konkubinacie ma takie same prawa dziedziczenia, jak dziecko urodzone w małżeństwie.
Istnieją dwie główne kategorie dziedziczenia, które można wyodrębnić:
- Dziedziczenie ustawowe.
- Dziedziczenie testamentowe.
W przypadku dziecka pochodzącego z konkubinatu, dziedziczenie ustawowe odbywa się zgodnie z określonymi regułami. Zgodnie z tymi przepisami, w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci zmarłej osoby oraz jej małżonek, którzy dziedziczą w równej części. Małżonek ma zagwarantowaną co najmniej jedną czwartą spadku.
Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyje chwili otwarcia spadku, jego udział spadkowy, który przypadałby mu w spadku, przechodzi na jego dzieci w równych częściach oraz na dalszych zstępnych w odpowiednich proporcjach.
Przykład 1.
Pan Jan przed śmiercią zawarł związek małżeński z panią Anną, z którą miał jedno dziecko. Miał również dziecko z konkubinatu z panią Janiną. Jaki udział przypada jego spadkobiercom?
Każdy ze spadkobierców pana Jana będzie miał udział w spadku wynoszący ⅓. Dotyczy to zarówno żony spadkodawcy, jak i dzieci zrodzonych z małżeństwa oraz związków nieformalnych.
Przykład 2.
Jaki udział przypada spadkobiercom pana Jana, który przed śmiercią zawarł związek małżeński z panią Anną, a który posiadał 4 dzieci z nieformalnych związków?
Udział spadkowy małżonki wyniesie 4/16, 3/16 to udział spadkowy przypadający każdemu z dzieci.
Warto zaznaczyć, że małżonek spadkodawcy może zostać wyłączony z dziedziczenia przez dziecko pochodzące z konkubinatu, jeśli spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z jego winy, a to żądanie było uzasadnione. W takim przypadku sąd podejmuje decyzję o wykluczeniu małżonka z dziedziczenia.
Jeśli pozostali spadkobiercy ustawowi, którzy zostali wezwani do dziedziczenia równocześnie z małżonkiem, chcą wykluczyć małżonka z dziedziczenia w sytuacji, gdy spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z jego winy i to żądanie było uzasadnione, muszą wytoczyć sprawę sądową. Taka sprawa musi być zainicjowana w ciągu 6 miesięcy od momentu, w którym spadkobiercy dowiedzieli się o otwarciu spadku, ale nie później niż jeden rok od momentu otwarcia spadku.
Każdy spadkobierca ustawowy, który został powołany do dziedziczenia jednocześnie z małżonkiem spadkodawcy, ma prawo do wniesienia takiego procesu o wykluczenie małżonka z dziedziczenia.
Należy również zaznaczyć, że istotne jest, czy sprawa rozwodu lub separacji z winy współmałżonka była w trakcie w momencie otwarcia spadku, czyli w chwili śmierci spadkodawcy. Jeśli spadkodawca, starając się o rozwód lub separację, domagał się uznania współmałżonka za winnego rozpadu małżeństwa, sąd uwzględni żądanie o wykluczenie małżonka z dziedziczenia, jeśli stanowisko spadkodawcy w tej kwestii było uzasadnione.
Przykład 3.
Czy pan Tomasz będący synem zrodzonym z konkubinatu jego ojca Damiana Nowaka i Krystyny Kowalskiej, którego ojciec przed śmiercią pozostawał w związku małżeńskim z Katarzyną Nowak, może żądać wyłączenia pani Katarzyny od dziedziczenia, gdy sprawa o separację małżeństwa jego ojca i macochy była w toku w chwili śmierci pana Damiana, jednak domagał się on orzeczenia separacji bez orzekania o winie za rozkład pożycia?
W takiej sytuacji pan Tomasz nie może skutecznie domagać się wyłączenia macochy od dziedziczenia.
Zakres dziedziczenia
W przypadku dziedziczenia ustawowego, istnieje możliwość dziedziczenia całego spadku lub tylko jego części.
Dziedziczenie ustawowe całego spadku zachodzi, kiedy spadkodawca nie wyznaczył żadnego spadkobiercy lub żaden z wyznaczonych spadkobierców nie akceptuje dziedziczenia.
W przypadkach innych niż wyjątki, dziedziczenie ustawowe części spadku zachodzi, kiedy spadkodawca nie wyznaczył spadkobiercy dla danej części spadku lub gdy którykolwiek z wyznaczonych spadkobierców nie chce lub nie może dziedziczyć tej części.
Dziedziczenie dziecka pochodzącego z konkubinatu Należy podkreślić, że dziecko urodzone z konkubinatu podlega tym samym przepisom co inni spadkobiercy w kwestii dziedziczenia, włączając przepisy dotyczące wykluczenia spadkobiercy z dziedziczenia. Spadkobierca może zostać wykluczony z dziedziczenia, tak jakby nie przeżył otwarcia spadku, jeśli sąd stwierdzi okoliczności uzasadniające takie działanie.
Sąd ma prawo uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia w następujących sytuacjach:
- Gdy spadkobierca świadomie popełnił ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy.
- Gdy spadkobierca w sposób podstępny lub groźbą zmusił spadkodawcę do sporządzenia lub zmiany testamentu, lub przeszkodził mu w dokonaniu tych czynności.
- Gdy spadkobierca umyślnie ukrył, zniszczył, podrobił lub przerobił testament spadkodawcy lub korzystał z podrobionego testamentu.
Wnioskodawca o wykluczenie spadkobiercy z dziedziczenia może być każdy, kto ma interes w tej sprawie, w okresie jednego roku od momentu uzyskania wiedzy o przyczynie niegodności, ale nie później niż trzy lata od otwarcia spadku.
Należy jednak pamiętać, że nie każdy przypadek spadkobiercy uznaje się za niegodny dziedziczenia, szczególnie jeśli spadkodawca mu przebaczył. Jeśli przebaczenie to zostało udzielone, gdy spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, to jest nadal skuteczne.
Dziedziczenie testamentowe Dzieci urodzone z konkubinatu, tak samo jak inne osoby, mogą zostać wyznaczone do dziedziczenia w testamencie. Jednak spadkodawca może w każdej chwili odwołać cały testament lub jego konkretne postanowienia. Testament może być sporządzany i anulowany tylko przez osobę posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych.
Testament jest nieważny w przypadku:
- Spadkodawcy, który sporządził go w stanie, w którym nie był w stanie podejmować świadomych i swobodnych decyzji.
- Spadkodawcy, który sporządził testament pod wpływem błędu, co uzasadnia przypuszczenie, że gdyby nie błąd, nie sporządziłby takiego testamentu.
- Spadkodawcy, który sporządził testament pod wpływem groźby.
Nie można jednak kwestionować ważności testamentu po upływie trzech lat od momentu, w którym osoba zainteresowana dowiedziała się o przyczynie jego nieważności, a co najmniej dziesięć lat od otwarcia spadku.
Wyróżnia się dwa rodzaje testamentów: zwykłe i szczególne. Testamenty zwykłe obejmują:
- Testament urzędowy,
- Testament własnoręcznie sporządzony (holograficzny),
- Testament notarialny.
Testamenty szczególne to:
- Testament ustny,
- Testament wojskowy,
- Testament podróżny.
Zachowek dla dzieci z konkubinatu Dzieci urodzone z konkubinatu w określonych przypadkach mają prawo do zachowku. Przysługuje on zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do dziedziczenia z mocy ustawy.
Osoba uprawniona do zachowku, która jest całkowicie niezdolna do pracy lub jest małoletnia, otrzymuje zachowek w wysokości dwóch trzecich wartości udziału spadkowego, który by jej przypadał w dziedziczeniu ustawowym. W innych przypadkach, uprawniony do zachowku otrzymuje połowę wartości tego udziału. Przy określaniu wartości udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia zachowku, uwzględniane są także osoby wykluczone z dziedziczenia oraz osoby, które odrzuciły spadek. Jednak nie uwzględnia się tych, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.
Przykład 4.
Jaki zachowek przysługuje małoletnim Michałowi i Dawidowi pochodzącym ze związku nieformalnego ich ojca, w sytuacji gdy ich ojciec do spadku powołał w testamencie swoich rodziców (czyli dziadków uprawnionych)? Wartość majątku wynosiła 200 000 zł. Gdyby dzieci dziedziczyły z ustawy, każde z nich miałoby udział w spadku wynoszący ½, czyli jego wartość wyniosłaby 100 000 zł dla każdego syna. W przypadku zachowku będzie to kwota 66 666,66 zł. Gdyby ojciec zmarł po osiągnięciu pełnoletności przez synów, zachowek wynosiłby 50 000 zł.
Dziedziczenie przez dziecko pochodzące z konkubinatu od dalszych krewnych
Dziecko urodzone z konkubinatu, w przypadku dziedziczenia zgodnie z przepisami ustawowymi, dziedziczy nie tylko po swoich rodzicach, ale także po innych krewnych, stosując ogólne zasady dziedziczenia. Na przykład, może zostać wezwane do dziedziczenia po swoich dziadkach lub nawet dalszych krewnych.
Umowa o zrzeczeniu dziedziczenia
Dziecko urodzone z konkubinatu, jako spadkobierca ustawowy, ma możliwość zawarcia umowy z przyszłym spadkodawcą, w której rezygnuje z prawa do dziedziczenia po nim. Warto zaznaczyć, że zrzeczenie się dziedziczenia może obejmować całkowite zrezygnowanie z dziedziczenia lub zrezygnowanie z prawa do zachowku w całości lub w części.
Umowa o zrzeczeniu dziedziczenia musi być sporządzona w formie aktu notarialnego.
Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że strony uzgodnią inaczej. Poprzez zawarcie umowy o zrzeczeniu dziedziczenia, zrzekający się i jego zstępni, którzy są objęci zrzeczeniem się dziedziczenia, zostają wyłączeni z dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Zrzeczenie się dziedziczenia może zostać odwołane poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego między zrzekającym się a osobą, po której zrzeczeniu się dziedziczenia.
Podsumowanie:
Dzieci pochodzące z konkubinatu posiadają te same prawa dziedziczenia co dzieci urodzone w małżeństwie. To oznacza, że mogą być powołane do spadku, mogą zostać wyłączone z dziedziczenia, mogą zrezygnować z dziedziczenia oraz mają możliwość ubiegania się o zachowek.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
