W sytuacji, gdy omówiono wszczęcia postępowania bądź zostało ono umorzone, zawsze warto rozważyć złożenie zażalenia na takie postanowienie. Warto zdawać sobie sprawę z możliwości prawnych przysługujących stronie do wzruszenia postanowienia o umorzeniu. Podstawowym środkiem zaskarżenia jest zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa/dochodzenia (postępowania).
POLECAMY: Czy pracodawca musi wypłacić specjalny dodatek pracownikowi w związku ze zmianą czasu w pracy
Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia oznacza, że organy ścigania nie uważają, że istnieją wystarczające podstawy do wszczęcia postępowania karnego. W ich ocenie brak jest uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Istnieje prawo do złożenia skargi od decyzji o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia w następujących przypadkach:
- Pokrzywdzony – nawet jeśli to nie on złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Zawsze zostaje poinformowany o podjętej decyzji.
- Instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, która zgłosiła przestępstwo.
- Osoba, która nie jest pokrzywdzona, ale zgłosiła przestępstwo, pod warunkiem, że narusza ono jej prawa. To odnosi się do osób pośrednio dotkniętych przestępstwem. Pamiętaj, że każdy ma obowiązek zgłosić organom ścigania popełnienie przestępstwa, o czym wspomnieliśmy wcześniej: Obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
W praktyce zdarza się także, że postępowanie przygotowawcze zostaje umorzone. Dwie najczęstsze przyczyny umorzenia postępowania to brak dowodów popełnienia przestępstwa lub brak identyfikacji sprawcy. Umorzenie postępowania oznacza jego zakończenie. Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją organu, masz prawo zaskarżyć takie postanowienie. Odnosi się to zarówno do decyzji o umorzeniu śledztwa, jak i dochodzenia, a możliwość złożenia skargi przysługuje w następujących przypadkach:
- Strony – jeśli postępowanie zostało rozpoczęte, to zawsze istnieją strony postępowania przygotowawczego, tj. pokrzywdzony i podejrzany. Oba te podmioty mogą złożyć skargę na decyzję o umorzeniu postępowania.
- Instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, która zgłosiła przestępstwo.
- Osoba, która nie jest pokrzywdzona, ale zgłosiła konkretne typy przestępstw, o których mowa powyżej, jeśli postępowanie karno-sądowe zostało wszczęte na podstawie jej zgłoszenia, a naruszenie jej praw jest wynikiem tego przestępstwa.
W przypadku, gdy przysługuje Ci prawo złożenia zażalenia, masz również prawo do wglądu w akta sprawy. Prokurator może udostępnić akta w formie elektronicznej.
Warto zaznaczyć, że zażalenie należy złożyć w ciągu 7 dni od daty doręczenia Ci decyzji. Zażalenie wnosi się do właściwego miejscowo sądu za pośrednictwem prokuratury wydającej postanowienie.
Zażalenie składane jest na podstawie artykułów 425 §1, 2 i 3, a także artykułów 459 § 2 i 3, w związku z artykułem 465 § 1 i 2, oraz artykułem 306 § 1 kodeksu postępowania karnego. W ramach zażalenia musimy precyzyjnie wskazać, jakie naszym zdaniem błędy miały miejsce w trakcie postępowania przygotowawczego. Wniosek ten ma na celu unieważnienie zakwestionowanej decyzji i przekierowanie sprawy do dalszego prowadzenia. Jeśli jesteśmy sami stroną w postępowaniu, nie musimy specjalnie wskazywać, które konkretne przepisy prawa zostały naruszone przez organ. Jednakże, w takiej sytuacji, powinniśmy szczegółowo opisać, co naszym zdaniem zostało zrobione nieprawidłowo lub w ogóle nie zostało wykonane, mimo że było konieczne w kontekście osiągnięcia celu postępowania, czyli wykrycia sprawcy przestępstwa i doprowadzenia go do odpowiedzialności.
Zasada ogólna stanowi, że zażalenie na decyzję prokuratora jest oceniane przez prokuratora nadrzędnego, zgodnie z artykułem 465 § 2 kodeksu postępowania karnego. Istnieją jednak wyjątki, a jeden z nich jest uregulowany w artykule 306 § 2 kodeksu postępowania karnego, który stanowi specjalne przepisy dotyczące odwoływania się od decyzji o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania przygotowawczego. W takich sytuacjach ustawodawca wprowadził sądową kontrolę postanowień prokuratora, w przypadku braku uwzględnienia zażalenia przez prokuratora nadrzędnego. W tej sytuacji to sąd, a nie prokurator nadrzędny, pełni rolę organu odwoławczego, co oznacza, że sąd może utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy, zmienić ją lub uchylić w całości lub części i przekazać ją prokuratorowi do ponownego rozpatrzenia. Prokurator nadrzędny ma natomiast ograniczone uprawnienia, co oznacza, że może jedynie uwzględnić zażalenie w całości, akceptując żądanie skarżącego. Niemniej jednak w praktyce nie spotkałem się z uwzględnieniem zażalenia przez prokuratora nadrzędnego.
Jednak to jeszcze nie koniec, istnieją także inne rodzaje zażalenia, o których warto wiedzieć. Pamiętaj, że jeżeli osoba lub instytucja, która zgłosiła przestępstwo, nie otrzyma informacji o wszczęciu postępowania lub o odmowie wszczęcia śledztwa w ciągu 6 tygodni, może złożyć skargę do przełożonego prokuratora lub organu nadzorczego nad instytucją, do której zgłoszenie zostało złożone. Mówimy tutaj o skardze na bezczynność organu.
W szczególnych przypadkach, gdy informacje uzyskane w wyniku czynności określonych w art. 308 § 1 (tzw. czynności w niezbędnym zakresie) lub prowadzenie dochodzenia przez co najmniej 5 dni nie pozwalają na dostateczne rozwiązanie sprawy, można wydać decyzję o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu jej do rejestru przestępstw. Pomimo umorzenia postępowania, zgodnie z ustawą o Policji, podejmuje się dodatkowe działania w celu wykrycia sprawcy i uzyskania dowodów. Jeżeli zostaną odkryte informacje pozwalające na identyfikację sprawcy, Policja wydaje decyzję o wznowieniu dochodzenia.
Skargę na decyzję o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu go do rejestru przestępstw można złożyć do prokuratora odpowiedzialnego za nadzór nad dochodzeniem. Jeśli prokurator nie uwzględni zażalenia, może ona zostać przekierowana do sądu.
Podsumowując: w postępowaniu przygotowawczym musisz wiedzieć, że możesz wnieść:
- Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia.
- Zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia.
- Zażalenie na bezczynność organu ścigania.
- Zażalenie na umorzenie dochodzenia i wpisania go do rejestru przestępstw.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
