Zmiany w przepisach dotyczących zachowku, które obowiązują od 2023 roku, wprowadzają istotne nowości zarówno dla osób uprawnionych do zachowku, jak i dla spadkobierców działających na mocy testamentu. Główne punkty tych zmian to:
- Możliwość zrzeczenia się zachowku: Od 22 maja 2023 roku osoba, która ma prawo do zachowku, może zrezygnować z niego w całości lub częściowo. To zrzeczenie można dokonać poprzez akt notarialny lub pisemny dokument z notarialnie poświadczonym podpisem.
- Elastyczność w płatnościach zachowku: Osoba zobowiązana do zapłaty zachowku może wystąpić do sądu z wnioskiem o rozłożenie płatności na raty, przesunięcie terminu płatności lub obniżenie kwoty zachowku. Sąd uwzględni stan faktyczny i prawny sprawy przy podejmowaniu decyzji.
- Rozszerzenie świadczeń ekwiwalentnych: Świadczenia oferowane przez fundacje rodzinne od 22 maja 2023 roku mogą wpłynąć na obniżenie wartości zachowku. Fundacja rodzinna może być spadkobiercą lub uprawnioną do zapisu windykacyjnego w testamencie. Te zmiany mają na celu zwiększenie elastyczności przepisów dotyczących zachowku i ułatwienie zawierania porozumień między stronami w sprawach spadkowych.
Co do samego dziedziczenia, osoba zmarła może wyznaczyć spadkobierców poprzez testament. Jeśli nie sporządzi ona testamentu za życia, obowiązują przepisy dziedziczenia ustawowego, które określają, kto ma pierwszeństwo do dziedziczenia w rodzinie i kto następnie ma prawo do spadku. Zachowek, z kolei, to prawo osoby pominiętej w testamencie do żądania od spadkobiercy zapłaty określonej sumy pieniężnej, mające na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny, którzy zostali pominięci w testamencie.
POLECAMY: Śmierć spadkobiercy nie jest podstawą do wstrzymania postępowania o podział spadku
Kto ma prawo do zachowku?
Zachowek przysługuje osobom z najbliższego kręgu rodziny zmarłego, takim jak dzieci, wnuki lub prawnuki, jeżeli nie zostali uwzględnieni w dziedziczeniu ustawowym, chociaż przysługiwał im spadek. Osoby uprawnione do zachowku to zstępni, takie jak dzieci, wnuki, itp., a także małżonek oraz rodzice spadkodawcy, jeśli zostaliby powołani do spadku na mocy przepisów ustawy. Przykładem sytuacji, w której zachodzi prawo do zachowku, jest taki, gdy spadkodawca, mając dwójkę dzieci, przekazuje w testamencie cały spadek jednemu z nich, a pozostaje bez zachowku dla żony i drugiego dziecka. W takiej sytuacji zarówno żona, jak i pominięte dziecko, posiadają prawo do zachowku.
Zachowek a kolejność dziedziczenia
Prawo do zachowku dla rodziców spadkodawcy występuje dopiero wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił żony (męża) i dzieci lub w przypadku, gdy żona (mąż) i dzieci zmarłego nie żyją, a tym samym nie istnieją osoby uprawnione do dziedziczenia w pierwszej kolejności. Jeśli nie żyją ani dzieci, ani współmałżonek, ani rodzice spadkodawcy, prawo do zachowku przechodzi na osoby uprawnione kolejno po nich. Nowe zmiany w prawie spadkowym ograniczyły tę zasadę.
Ile wynosi zachowek?
Zachowek wynosi połowę wartości spadku, która przysługiwałaby osobie uprawnionej w przypadku dziedziczenia ustawowego, a nie testamentowego. W sytuacji osób, które są niezdolne do pracy lub są małoletnie, zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby im w przypadku dziedziczenia zgodnie z przepisami ustawy.
Obliczenie sumy zachowku, która zazwyczaj przyjmuje formę pieniężną, może wydawać się pozornie proste, ale w rzeczywistości może być skomplikowane. Przepisy Kodeksu cywilnego określają, jakie darowizny są brane pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Na przykład, uwzględniają spadkobierców niegodnych, którzy odrzucili spadek, ale nie uwzględniają spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.
Aby prawidłowo obliczyć wysokość zachowku, należy:
- Określić udział osoby uprawnionej w spadku, tak jakby dziedziczyła zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.
- Obliczyć kwotę zachowku (w formie pieniężnej) i uwzględnić, czy osoba uprawniona do zachowku jest małoletnia lub niezdolna do pracy (co może wpłynąć na jego wysokość).
Nowe regulacje wprowadziły następujące zmiany:
- Wprowadzenie możliwości zrzeczenia się prawa do zachowku.
- Umożliwienie rozłożenia zapłaty zachowku na raty.
- Odroczenie terminu płatności zachowku.
- Obniżenie jego kwoty.
Istotne jest, że te zmiany mają zastosowanie wobec wszystkich osób, zarówno tych, które są zobowiązane do zapłaty zachowku, jak i tych, które są uprawnione do otrzymania zachowku.
Dzięki nowym przepisom spadkobierca nie jest już zmuszony do podjęcia działań takich jak zaciąganie kredytów gotówkowych, aby zaspokoić roszczenie krewnego pominiętego w testamencie. Teraz może ubiegać się o uregulowanie zachowku w formie rat, a ostateczną decyzję podejmuje sąd.
Osoba zobowiązana do uregulowania zachowku może również wnioskować o odroczenie terminu płatności, rozłożenie go na raty lub w wyjątkowych sytuacjach obniżenie kwoty zachowku. Ostateczna decyzja zależy od indywidualnej sytuacji życiowej i majątkowej osoby uprawnionej do zachowku oraz osoby zobowiązanej do jego wypłaty.
Warto zaznaczyć, że w przypadku rozłożenia zachowku na raty, łączny okres spłaty nie może przekroczyć 5 lat, choć w szczególnych przypadkach sąd może wydłużyć ten termin do maksymalnie 10 lat. Możliwe jest także odroczenie płatności już wymagalnych rat.
Jeśli przyczyny obniżenia zachowku przestaną istnieć, osoba uprawniona do zachowku ma prawo żądać zwrotu kwoty pieniężnej, o jaką został obniżony zachowek. Prośbę o zwrot można zgłosić w ciągu 5 lat od dnia obniżenia zachowku.
Nowe przepisy wprowadziły także możliwość zawierania umów o zrzeczenie się prawa do zachowku. Zrzeczenie to może dotyczyć całego prawa do zachowku lub jego części i może być zawarte na rzecz innej osoby, która dziedziczy po spadkodawcy.
Prawo do zachowku powstaje również w przypadku, gdy spadkodawca przekazuje nieruchomości i wartościowe przedmioty w darowiźnie jeszcze za jego życia. Na przykład, jeśli ojciec przekazuje nieruchomości jednemu z synów, albo przekazuje nieruchomości o znacznie większej wartości niż te, które przekazuje drugiemu synowi.
Warto podkreślić, że w przypadku, gdy spadkodawca posiadał rodziców, małżonka i dzieci w chwili swojej śmierci, to roszczenie o zachowek przysługuje tylko tym krewnym, którzy dziedziczyliby na podstawie przepisów dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności. Innymi słowy, tylko dzieci i małżonek będą mieli prawo do zachowku w takiej sytuacji. Dopiero jeśli spadkodawca nie miał dzieci ani małżonka, wówczas prawo do zachowku przysługuje jego rodzicom.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527
