Rękojmia i gwarancja to dwa podstawowe mechanizmy zabezpieczające kupującego przed negatywnymi skutkami nabycia wadliwego towaru. Czego dokładnie można żądać w takich przypadkach? Okazuje się, że kupujący ma szerokie możliwości ochrony swoich uprawnień.
Kupując jakikolwiek towar, spodziewamy się, że ma on wszystkie cechy, o których zapewnił nas sprzedawca. Niestety nie zawsze tak jest. Co wówczas zrobić? Najważniejsze uprawnienia w takich przypadkach wynikają z rękojmi, a ewentualnie również z gwarancji. Warto poznać najważniejsze rozwiązania prawne regulujące korzystanie z tych uprawnień.
POLECAMY: Rękojmia czy Gwarancja – Co Wybrać?
Rękojmia a gwarancja – kluczowa różnica
Mówiąc najprościej, rękojmia wynika wprost z przepisów kodeksu cywilnego i tym samym jest obligatoryjna, natomiast gwarancja stanowi oświadczenie przedsiębiorcy, które ten może, ale nie musi złożyć. Zgodnie z art. 556 kodeksu cywilnego – wyrażającym definicję rękojmi – sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę. Natomiast wada polega na tym, że sprzedana rzecz jest niezgodna z zawartą umową. Ustawodawca za przykład takiej niezgodności uznał sytuacje, gdy rzecz sprzedana:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Są to tzw. wady fizyczne rzeczy. Należy od ich odróżnić wady prawne, które sprowadzają się do pytania, czy sprzedający rzeczywiście był właścicielem tego, co sprzedał. Zgodnie z art. 556(3) rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli stanowi własność osoby trzeciej, jest obciążona prawem osoby trzeciej albo ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu prawa.
Co zrobić, gdy rzecz ma wadę?
Zgodnie z kodeksem cywilnym, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może przede wszystkim:
- złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy (chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie);
- żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady;
- jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na wolną od wad lub usunięciu wady;
Dodatkowo kodeks cywilny przewiduje specjalną ochronę dla konsumenta, którego roszczenia z tytułu rękojmi nie zostały rozpatrzone przez przedsiębiorcę w odpowiednim czasie. Zgodnie z art. 561(5) k.c., jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.
Czy kupujący może wybrać między rękojmią a gwarancją?
Natomiast gwarancja została zdefiniowana w art. 577 par. 1 kodeksu cywilnego, który stanowi, że udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie. Gwarancje może polegać np. na:
- zwrocie zapłaconej ceny;
- wymianie rzeczy bądź jej naprawie;
- zapewnieniu innych usług.
Przedsiębiorca nie ma obowiązku udzielania gwarancji, ale w praktyce jest ona powszechnie stosowana, zwłaszcza w przypadku sprzedaży różnego rodzaju sprzętu elektronicznego. W każdym razie warto pamiętać, że z roszczeń z tytułu rękojmi oraz gwarancji można korzystać niezależnie od siebie. Można więc skorzystać zarówno z rękojmi oraz gwarancji, jak i tylko z jednego z tych mechanizmów. Wszystko zależy od decyzji kupującego.
Podstawa prawna:
