W trakcie długotrwałego konkubinatu, gdy dochodzi do wspólności majątkowej, konieczne jest uwzględnienie udziału obu partnerów we wzroście wartości nieruchomości nabytej środkami finansowymi jednego z nich. W kontekście sprawy dotyczącej rozliczenia bezpodstawnego wzbogacenia po rozstaniu, Sąd Najwyższy (SN) kieruje pytanie do szerszego składu w celu ustalenia, jak należy rozliczyć konkubentów z korzyści majątkowych po zakończeniu związku. Sprawa ta może być istotna również dla osób mających kredyty indeksowane do franka szwajcarskiego.
POLECAMY: Rozliczenia majątkowe przy związku partnerskim
Wątpliwości te pojawiły się w kontekście roszczenia mężczyzny, który żądał rozliczenia bezpodstawnego wzbogacenia swojej byłej partnerki. W trakcie długotrwałego związku mężczyzna udzielił finansowego wsparcia kobiecie na pokrycie części kosztów zakupu mieszkania, które zostało zarejestrowane tylko na jej nazwisko. Wartość ta miała zaspokoić potrzeby konkubinatu, a nie została przekazana jako darowizna.
Sąd okręgowy, rozpatrując sprawę na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia, przyznał mężczyźnie kwotę odpowiadającą udziałowi w wartości przekazanej kobiecie, ale uwzględnił aktualną wartość tej kwoty. Sąd Apelacyjny w Szczecinie przyznał mu tylko kwotę nominalną, argumentując, że przyjęta metoda rozliczenia zgodna z orzecznictwem Sądu Najwyższego jest właściwa jedynie w przypadku świadczeń niepieniężnych, a w przypadku świadczeń pieniężnych zwrot obejmuje zazwyczaj kwotę nominalną. Wyjątkiem jest sytuacja, w której istnieje możliwość waloryzacji świadczenia.
Mimo porażki na etapie apelacji, mężczyzna nie zrezygnował i złożył apelację do Sądu Najwyższego. W tej sytuacji Sąd Najwyższy, zauważając brak ustalonego orzecznictwa dotyczącego sposobu rozliczania bezpodstawnego wzbogacenia w przypadku świadczeń pieniężnych, postanowił przekazać tę kwestię do rozpatrzenia rozszerzonemu składowi Sądu Najwyższego. Decyzja ta wynikała zarówno z braku wypracowanego stanowiska w tej sprawie, jak i ze zmian kulturowych w społeczeństwie, co sprawia, że problem ten staje się bardziej aktualny. Dodatkowo uwzględniono argumenty o charakterze prawnym i wartościowym, przemawiające za różnymi podejściami do rozliczenia bezpodstawnego wzbogacenia.
– Biorąc pod uwagę obecne realia społeczne oraz powszechny charakter długotrwałych związków konkurenckich, które prowadzą do powstania wspólności majątkowej, należy oczekiwać, że obie strony związku konkubenckiego będą miały udział we wzroście wartości nieruchomości. Zatrzymanie całkowitego wzrostu majątku konkubenta, który formalnie jest właścicielem mieszkania zakupionego za środki finansowe drugiego konkubenta, wydaje się niesprawiedliwe wobec tego drugiego partnera. Szczególnie istotne staje się, to gdy środki na pokrycie kosztów nieruchomości często pochodzą z kredytu, który później może okazać się nieważny. Pytanie, które się pojawia, dotyczy sytuacji, w której często znajdują się osoby mające kredyty indeksowane do franka szwajcarskiego – komentują orzeczenie prawnicy kancelarii Lega Artis.
– Decyzja Sądu Najwyższego może wpłynąć na rozstrzyganie spraw sądowych związanych z roszczeniami banków wobec kredytobiorców o zwrot kapitału – podkreślają w dalszej cenie tego orzeczenia nasi prawnicy. Podobnie jak w przypadku sprawy, którą SN będzie rozpatrywał w rozszerzonym składzie, żądanie banku może być obliczane z uwzględnieniem aktualnej wartości nieruchomości objętej kredytem, zważywszy na to, że wzbogacenie kredytobiorcy odpowiada obecnej, a nie historycznej cenie nieruchomości. Istotne jest uwzględnienie sprawiedliwej wyceny świadczeń dokonanych w przeszłości. Taka sprawiedliwa wycena powinna uwzględniać inflację, a co za tym idzie, bieżącą wartość nieruchomości objętej kredytem.
Podstawa prawna: Wyrok SN sygnatura akt: II CSKP 1611/22
