Każdy skuteczny wyrok sądowy, w ramach którego wymierzono karę za popełnione przestępstwo, łącznie z ostatecznymi orzeczeniami o warunkowym umorzeniu postępowania, podlega zarejestrowaniu w Krajowym Rejestrze Karnym. Procedura zatarcia skazania jest stosowana w celu eliminacji skutków prawnych i społecznych wynikających z prawomocnego wyroku sądowego.
Przesłanki do zatarcia skazania
Zatarcie skazania może nastąpić w dwojaki sposób, a mianowicie z mocy prawa, na podstawie postanowienia sądu albo w wyniku zastosowania aktu łaski przez Prezydenta RP. Zatarcie skazania z mocy prawa ma miejsce:
- z upływem 6 miesięcy od pomyślnego zakończenia okresu próby przy warunkowym zawieszeniu orzeczonej kary (art. 76 § 1 Kodeksu karnego);
- w sytuacji gdy w wyniku zmiany ustawodawstwa czyn objęty wyrokiem nie jest zabroniony pod groźbą kary (art. 4 § 4 Kodeksu karnego);
- po upływie przewidzianego przez ustawę okresu od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania (art. 107 § 1 oraz 3-6 Kodeksu karnego), tj:
- orzeczona kara pozbawienia wolności i 25 lat pozbawienia ulega zatarciu z mocy praw z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary; sąd może warunkowo zarządzić skazanie po upływie 5 lat, gdy skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a orzeczona kara nie przekroczyła 3 lat pozbawienia wolności;
- orzeczona kara dożywotniego pozbawienia wolności ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, darowania kary albo od przedawnienia jej karalności;
- orzeczona kara grzywny albo ograniczenia wolności ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat;
- gdy odstąpiono od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od dnia wydania prawomocnego orzeczenia.
Aby uzyskać ułaskawienie od Prezydenta RP, należy wystosować odpowiedni wniosek wraz z argumentacją, dlaczego ma dojść do ułaskawienia. Rocznie setki takich spraw trafiają na biuro Prezydenta RP, a jedynie nielicznym udaje się uzyskać ułaskawienie. Składając wniosek o ułaskawienie, warto skorzystać z kancelarii prawnej specjalizującej się w sprawach karnych, co pewnością podniesie rangę i poziom merytoryczny wniosku.
Skutki zatarcia skazania
Z chwilą zatarcia skazania następuje jego uznanie za niebyłe. Tym samym osoba, która została skazana w świetle prawa staje się niekarana, a wszystkie adnotacje o jej karalności powinny zostać usunięte z dokumentów, w których je umieszczono, czego można skutecznie się domagać.
W przypadku, gdy w aktach osobowych pracownika i wydanej na ich podstawie opinii o pracy, nadal znajdują się informacje o skazaniu, pomimo zatarcia skazania, osoba ta może domagać się usunięcia tych danych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 roku, sygn. akt I PR 185/76).
