Zmiana wymiaru czasu pracy nie wpływa na korzystanie ze zwolnienia z powodu siły wyższej, jeżeli pracownik realizuje je w dniach. Przy wykorzystywaniu zwolnienia w godzinach należy dokonać przeliczenia w proporcji do wymiaru czasu pracy, przy czym w nowym wymiarze godzin uwzględnić należy wykorzystane już godziny zwolnienia przy dotychczasowym wymiarze etatu.
POLECAMY: Kiedy pracownikowi przysługuje odszkodowanie w przypadku zwolnienia z pracy?
Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Zwolnienie w dniach albo godzinach
Zwolnienie wykorzystywane jest w dniach albo godzinach, przy czym o sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia od pracy decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Czas na decyzję pracownik ma aż do złożenia pierwszego wniosku, co może mieć miejsce nawet pod koniec roku.
Raz dokonany wybór sposobu korzystania ze zwolnienia jest wiążący zarówno dla pracodawcy jak i dla pracownika do końca danego roku. Wiąże również w razie zmiany zatrudnienia (informację o sposobie korzystania ze zwolnienia zawiera się w świadectwie pracy).
Zwolnienie w dniach udzielane jest na pełne dni pracy. Nie ma przy tym znaczenia liczba godzin zaplanowana do przepracowania w tym dniu w rozkładzie czasu pracy – jest to zawsze pełny dzień pracy niezależnie od tego, czy pracownik miałby w tym dniu przepracować cztery, osiem czy dwanaście godzin.
Przeliczenie w niepełnym wymiarze czasu pracy
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy nie wpływa w żaden sposób na wymiar zwolnienia udzielanego w dniach, bez względu na stosowane rozkłady czasu pracy.
Przykład: Pracownik pracuje na ¼ etatu w nierównomiernych rozkładach dziennych. Ma planowaną pracę od 4 do 8 godzin na dobę, przy znacznie zwiększonej liczbie dni wolnych od pracy. Osoba ta może złożyć wniosek o zwolnienie z pracy z powodu siły wyższej np. na dzień pracy, na który ma zaplanowaną pracę 8-godzinną. Wykorzysta wówczas jeden dzień z dwóch dni zwolnienia, pomimo tego, że z jej wymiaru czasu pracy do przepracowania w okresie rozliczeniowym w postaci zwolnienia od pracy zostanie już „zużyte” aż 8 godzin.
Przeliczeniu ulega jednak zwolnienie udzielane w wymiarze godzinowym. Jego wymiar jest ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, przy czym wynik opiewający na niepełną godzinę zostaje podwyższony do pełnej.
Przykład: Pracownik zatrudniony na pół etatu ma rocznie 8 godzin zwolnienia (16 godzin x ½).
Pracownik zatrudniony w 1/4 etatu ma prawo do 4 godzin zwolnienia:
16 x 1/4 = 4.
Taki sam wymiar godzin zwolnienia przysługuje osobie zatrudnionej na 1/5 etatu:
16 x 1/5 = 3,2 , co zaokrąglamy w górę do pełnych 4 godzin.
Zmiana wymiaru czasu pracy
Zmiana wymiaru czasu pracy w trakcie roku nie wpływa na zwolnienie udzielane w dniach.
Przykład: Pracownik do końca sierpnia pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, od początku września pracuje na ½ etatu. W lipcu wykorzystał jeden dzień zwolnienia z powodu siły wyższej. Obecnie ma jeszcze możliwość skorzystania z jednego dnia tego zwolnienia.
Zmiana etatu odbijać się jednak musi na godzinowym wymiarze zwolnienia. Konieczne jest przeliczenie odrębnie dla okresu zatrudnienia w poszczególnych wymiarach czasu pracy. Przy ustaleniu w oparciu o te obliczenia prawa do godzin zwolnienia, po zmianie etatu należy uwzględnić godziny wykorzystane przed zmianą.
Przykład: Pracownik pracuje do końca września na ¼ etatu, od początku października ma pracować na cały etat. W trakcie zatrudnienie w ¼ wymiaru czasu pracy wykorzystał 4 godziny zwolnienia z art. 148 (1) k.p. (pełną pulę godzinową przysługującą mu w związku z wymiarem czasu pracy). Po zmianie etatu wymiar roczny zwolnienia wynosi 16 godzin, co należy pomniejszyć o 4 godziny już wykorzystane – pozostaje do wykorzystania 12 godzin zwolnienia.
Jeżeli w okresie zatrudnienia na ¼ etatu pracownik nie skorzystałby ze zwolnienia, to po zmianie wymiaru czasu pracy miałby prawo do pełnych 16 godzin zwolnienia.
