Podział spadku to proces, w ramach którego majątek pozostawiony przez zmarłą osobę zostaje podzielony między uprawnionych spadkobierców. Procedurę tę reguluje kodeks cywilny, określając m.in. zasady dotyczące włączania darowizn do masy spadkowej. Istnieją sytuacje, w których darowizna nie wchodzi do masy spadkowej. Jakie są okoliczności, kiedy darowizna nie podlega uwzględnieniu w podziale spadku?
Czym jest masa spadkowa?
Masa spadkowa to zbiór wszystkich składników majątku pozostawionego przez zmarłą osobę, które podlegają podziałowi między spadkobierców. Jest przedmiotem podziału w postępowaniu spadkowym, a jej wartość stanowi podstawę do ustalenia udziałów spadkobierców w dziedziczeniu majątku po zmarłej osobie. W trakcie podziału spadku dokonuje się przypisania konkretnych składników majątku poszczególnym spadkobiercom zgodnie z przepisami prawa spadkowego.
Co wchodzi w skład masy spadkowej?
W skład masy spadkowej wchodzą nieruchomości, prawa majątkowe oraz inne składniki majątku, które były w posiadaniu zmarłej osoby. Dotyczy to m.in.:
- prawa udziału we współwłasności rzeczy;
- prawa użytkowania wieczystego;
- prawa hipoteki i prawo zastawu, przy czym dotyczy to również samej wierzytelności, którą one zabezpieczają;
- prawa służebności gruntowych;
- roszczeń o wykup oraz o naprawienie szkody majątkowej;
- roszczeń windykacyjnych;
- własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego;
- prawa i obowiązki związane ze stosunkiem sąsiedztwa.
Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej?
Istnieją określone wyjątki od zasad zaliczania darowizn do masy spadkowej, a regulacje te znajdują się w kodeksie cywilnym. Zgodnie z nim do masy spadkowej nie podlegają:
- drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte;
- darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (czyli daty śmierci spadkodawcy), na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Dodatkowo przy wyliczaniu zachowku należnego zstępnemu, nie uwzględnia się darowizn dokonanych przez spadkodawcę w okresie, gdy nie posiadał jeszcze zstępnych. Warto jednak zaznaczyć, że wyjątek stanowi sytuacja, gdy darowizna została przekazana krócej niż trzysta dni przed narodzeniem się potomka.
Jeśli spadkodawca nie życzy sobie, aby dokonane przez niego darowizny lub zapisy windykacyjne były wliczane do masy spadkowej, musi złożyć oświadczenie o zwolnieniu ich z obowiązku zaliczenia do spadku. Takie oświadczenie może być zawarte w umowie darowizny, w testamencie, lub stanowić oddzielny dokument.
