Układ zawarty w ramach postępowania restrukturyzacyjnego może zostać uchylony tylko i wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, po złożeniu wniosku przez uprawniony do tego podmiot. Jeżeli dojdzie do uchylenia układu, ze sporymi zmianami musi liczyć się zarówno dłużnik jak i wierzyciele.
POLECAMY: Jak przygotować plan restrukturyzacji firmy?
Zatwierdzenie układu przez sąd kończy postępowanie restrukturyzacyjne, a jednocześnie rozpoczyna postępowanie zmierzające do wykonania postanowień układu, czyli mówiąc w pewnym uproszczeniu kompromisu zawartego między dłużnikiem a jego wierzycielami. Negocjując układ zawsze należy mierzyć siły na zamiary, tak, aby zawarte w nim rozwiązania były możliwe do wykonania. Jednak już po zatwierdzeniu układu mogą pojawić się trudności, które niekiedy mogą doprowadzić do uchylenia układu. Kiedy i na jakich zasadach jest to możliwe?
Przesłanki uchylenia układu
Przepisy Prawa restrukturyzacyjnego przewidują dwie przesłanki, których spełnienie wiąże się z uchyleniem układu. Określa je art. 176 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym sąd uchyla układ:
- jeżeli dłużnik nie wykonuje postanowień układu,
- jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany.
Ustawodawca domniemuje „oczywistość” tego, że układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po zatwierdzeniu układu. Jest to jednak tzw. domniemanie obalalne, co oznacza, iż w realiach konkretnej sprawy dłużnik może wykazać przed sądem, że pomimo braku realizacji wskazanych tu zobowiązań, układ zostanie wykonany.
Warto podkreślić, że spełnienie chociaż jednej ze wskazanych przesłanek oznacza, że sąd ma obowiązek uchylić układ. Jednoznacznie świadczy o tym treść przepisu art. 176 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, w którym ustawodawca stwierdził, że „sąd uchyla”, a nie „może uchylić” układ. Bez wątpienia więc jest to obowiązek sądu rozpatrującego wniosek o uchylenie układu, o ile rzeczywiście w sprawie zachodzi któraś ze wskazanych powyżej przesłanek.
Kto może wnioskować o uchylenie układu?
Prawo restrukturyzacyjne uprawnia do złożenia wniosku o uchylenie układu:
- wierzyciela,
- dłużnika,
- nadzorcę wykonania układu,
- inne osoby, które z mocy układu są uprawnione do wykonania lub nadzorowania wykonania układu.
Katalog ten ma charakter zamknięty. Oznacza to, że inne podmioty spoza wymienionego katalogu po prostu nie mają prawa do wnioskowania o uchylenie układu. Wniosek powinien spełniać wymagania pisma procesowego. Koniecznie należy w nim zamieścić wnoszone żądanie oraz jego uzasadnienie. W piśmie należy jednoznacznie wskazać wszelkie okoliczności świadczące o tym, że dłużnik nie wykonuje postanowień układu albo wykazujące „oczywistość” jego niewykonania w przyszłości. Samo złożenie wskazanego wniosku nie przesądza o tym, że układ zostanie uchylony. Jeżeli sąd nie zostanie przekonany do racji opisanych przez wnioskodawcę, oddali wniosek. Taką decyzję sądu zapadającą w formie postanowienia ma prawo zaskarżyć wyłącznie wnioskodawca.
Jeżeli jednak dojdzie do wydania przez sąd postanowienia o uchyleniu układu, takie postanowienie może zaskarżyć dłużnik oraz każdy z wierzycieli, którzy mieli prawo głosu na zgromadzeniu wierzycieli (na którym doszło do przyjęcia układu).
Uchylenie układu a dochodzenie wierzytelności
Uchylenie układu oznacza, że przestaje on obowiązywać. To z kolei ma daleko idące skutki zwłaszcza dla wierzycieli. Zgodnie z art. 179 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, w przypadku uchylenia (a także wygaśnięcia układu):
- dotychczasowi wierzyciele mają prawo dochodzić swoich roszczeń w pierwotnej wysokości,
- wypłacone na podstawie układu sumy zalicza się na poczet dochodzonych wierzytelności.
Można więc powiedzieć, że po uchyleniu lub wygaśnięciu układu stosunki między wierzycielem a dłużnikiem niejako wracają do punktu wyjścia. Zawsze jednak należy uwzględnić zdarzenia, jakie miały miejsce podczas wykonywania układu, a w tym przede wszystkim każdą formę zaspokojenia roszczeń wierzyciela przez dłużnika.
Podstawa prawna:
