Projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, został zaakceptowany we wtorek przez rząd. Nowela zakłada kilka istotnych zmian. Przede wszystkim, przedłuża ona ochronę tymczasową dla Ukraińców, z wyjątkiem pewnych przepisów, które miałyby wejść w życie 1 lipca 2024 roku.
POLECAMY: Dworczyk przyznał: „Ukraina nas wykiwała”. Wciąż mówi o „przyjaźni” a jest inaczej
Nowe przepisy mają także wprowadzić powiązanie wypłat świadczeń 800 plus oraz z programu „Dobry start” z obowiązkiem szkolnym dla ukraińskich dzieci przebywających w Polsce.
POLECAMY: Polacy coraz mniej przychylni „uchodźcom” z Ukrainy
Aby rodzice mogli kontynuować otrzymywanie tych świadczeń, ich dzieci będą musiały uczęszczać do polskich szkół lub przedszkoli.
POLECAMY: Rząd szykuje rewolucję w pomocy dla Ukraińców: Zmiany w programie 800 plus
Dodatkowo, projekt umożliwi zmianę statusu pobytu z ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres 3 lat od przyszłego roku.
Zgodnie z projektem, legalny pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR, będzie zachowany do 30 września 2025 roku. Te zmiany stanowią realizację wcześniejszych zapowiedzi rządu dotyczących poprawy sytuacji migrantów z Ukrainy.
„Wiele osób zgłaszało, że są pobierane świadczenia i od razu jest wyjazd na Ukrainę. Uszczelniamy system, robimy go bardziej przejrzystym” – powiedział Kosiniak-Kamysz. „Będziemy wspierać obywateli Ukrainy, którzy musieli uciekać przed wojną i schronili się w Polsce, ale oczekujemy też jasnych i wyraźnych reguł. To wszystko jest w ustawie, którą dzisiaj przyjęliśmy na rządzie” – dodał.
Warto przypomnieć, że w poprzednim tygodniu wiceprzewodniczący MSWiA, Maciej Duszczyk, prezentując tę propozycję w Senacie, argumentował, że Polska posiada unikatowy „system hybrydowy”, gdzie część dzieci uczęszcza do polskich szkół, a część korzysta z nauki zdalnej w ramach systemu edukacyjnego Ukrainy. Podkreślił, że mamy około 200 tysięcy ukraińskich dzieci w polskich placówkach edukacyjnych, ale nie jesteśmy pewni, ile dzieci uczęszcza do szkół ukraińskich. Zaznaczył również, że nowe regulacje nie mają na celu karania, lecz równanie szans.
W nowelizacji wskazano również maksymalny okres 36 miesięcy, w którym uczniowie mogą uczęszczać na dodatkowe darmowe zajęcia z języka polskiego. Dotyczy to młodych Ukraińców, którzy rozpoczęli te zajęcia najpóźniej w bieżącym roku szkolnym.
Analiza Skutków Regulacji podkreśla, że planowane działania mające na celu zwiększenie liczby dzieci i uczniów z Ukrainy w polskim systemie edukacyjnym w roku szkolnym 2024/2025 mogą przyczynić się do przybycia dodatkowo około 80 tysięcy dzieci i uczniów. To oznacza konieczność zapewnienia dodatkowych środków finansowych na przyszły rok szkolny, szacowanych na ponad 1,5 miliarda złotych. Ponadto, przedłużenie możliwości uczestnictwa w dodatkowych zajęciach z języka polskiego do 36 miesięcy wymaga zaplanowania około 150 milionów złotych na rok 2024 i 375 milionów złotych na rok 2025.
Według informacji PAP, proponowane przepisy zakładają kontynuację zniesienia wymogu potwierdzenia znajomości języka polskiego w przypadku zatrudnienia na stanowisku pomocnika nauczyciela lub asystenta międzykulturowego, dla osób nieposiadających polskiego obywatelstwa, w roku szkolnym 2024/2025. Jednakże osoba zatrudniona na tym stanowisku musi posiadać wystarczającą znajomość języka polskiego, aby pomagać uczniowi, który nie zna języka polskiego lub zna go niewystarczająco dobrze, by korzystać z nauki. Ponadto, uczniowie z Ukrainy zostaną zwolnieni z obowiązku przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego w roku szkolnym 2024/2025.
Nowelizacja przewiduje także możliwość zmiany statusu pobytu z ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres trzech lat od przyszłego roku. Warunkiem będzie uzupełnienie i zaktualizowanie wszystkich niezbędnych danych w bazie PESEL UKR w urzędzie gminy, złożenie elektronicznego wniosku do wojewody oraz posiadanie aktywnego statusu UKR w dniu 4 marca 2024 roku i w dniu złożenia wniosku. Ponadto, służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo nie mogą wnieść sprzeciwu.
Warto zauważyć, że jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości będzie okazanie ważnego dokumentu podróży. Rzecznik Praw Obywatelskich sprzeciwia się temu, uważając, że uzależnienie pomocy od posiadania ważnego dokumentu podróży może zmusić „uchodźców” z Ukrainy, należących do szczególnie narażonych grup na wykluczenie społeczne, do przedwczesnego powrotu, gdyż niektóre z nich mogą mieć trudności w uzyskaniu dokumentu z przyczyn niezależnych od nich.
Zgodnie z projektem, od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia „uchodźców” z Ukrainy, znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe tylko na podstawie umowy podpisanej z odpowiednim wojewodą lub organem samorządowym działającym na zlecenie wojewody. Stopniowo zostaną też wycofywane świadczenia pieniężne związane z rekompensatą kosztów zakwaterowania i wyżywienia „uchodźców”, ponoszonych przez właścicieli nieruchomości prywatnych, oraz jednorazowe wypłaty w wysokości 300 złotych.
Warto przypomnieć, że w poprzednim tygodniu wiceprzewodniczący MSWiA, Maciej Duszczyk, prezentując tę propozycję w Senacie, argumentował, że Polska posiada unikatowy „system hybrydowy”, gdzie część dzieci uczęszcza do polskich szkół, a część korzysta z nauki zdalnej w ramach systemu edukacyjnego Ukrainy. Podkreślił, że mamy około 200 tysięcy ukraińskich dzieci w polskich placówkach edukacyjnych, ale nie jesteśmy pewni, ile dzieci uczęszcza do szkół ukraińskich. Zaznaczył również, że nowe regulacje nie mają na celu karania, lecz równanie szans.
POLECAMY: Ukraińskie portale tłumaczą jak wyłudzać świadczenia socjalne z Polski
W nowelizacji wskazano również maksymalny okres 36 miesięcy, w którym uczniowie mogą uczęszczać na dodatkowe darmowe zajęcia z języka polskiego. Dotyczy to młodych Ukraińców, którzy rozpoczęli te zajęcia najpóźniej w bieżącym roku szkolnym.
Analiza Skutków Regulacji podkreśla, że planowane działania mające na celu zwiększenie liczby dzieci i uczniów z Ukrainy w polskim systemie edukacyjnym w roku szkolnym 2024/2025 mogą przyczynić się do przybycia dodatkowo około 80 tysięcy dzieci i uczniów. To oznacza konieczność zapewnienia dodatkowych środków finansowych na przyszły rok szkolny, szacowanych na ponad 1,5 miliarda złotych. Ponadto, przedłużenie możliwości uczestnictwa w dodatkowych zajęciach z języka polskiego do 36 miesięcy wymaga zaplanowania około 150 milionów złotych na rok 2024 i 375 milionów złotych na rok 2025.
Według informacji PAP, proponowane przepisy zakładają kontynuację zniesienia wymogu potwierdzenia znajomości języka polskiego w przypadku zatrudnienia na stanowisku pomocnika nauczyciela lub asystenta międzykulturowego, dla osób nieposiadających polskiego obywatelstwa, w roku szkolnym 2024/2025. Jednakże osoba zatrudniona na tym stanowisku musi posiadać wystarczającą znajomość języka polskiego, aby pomagać uczniowi, który nie zna języka polskiego lub zna go niewystarczająco dobrze, by korzystać z nauki. Ponadto, uczniowie z Ukrainy zostaną zwolnieni z obowiązku przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego w roku szkolnym 2024/2025.
Nowelizacja przewiduje także możliwość zmiany statusu pobytu z ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na okres trzech lat od przyszłego roku. Warunkiem będzie uzupełnienie i zaktualizowanie wszystkich niezbędnych danych w bazie PESEL UKR w urzędzie gminy, złożenie elektronicznego wniosku do wojewody oraz posiadanie aktywnego statusu UKR w dniu 4 marca 2024 roku i w dniu złożenia wniosku. Ponadto, służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo nie mogą wnieść sprzeciwu.
Warto zauważyć, że jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości będzie okazanie ważnego dokumentu podróży. Rzecznik Praw Obywatelskich sprzeciwia się temu, uważając, że uzależnienie pomocy od posiadania ważnego dokumentu podróży może zmusić uchodźców z Ukrainy, należących do szczególnie narażonych grup na wykluczenie społeczne, do przedwczesnego powrotu, gdyż niektóre z nich mogą mieć trudności w uzyskaniu dokumentu z przyczyn niezależnych od nich.
Zgodnie z projektem, od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe tylko na podstawie umowy podpisanej z odpowiednim wojewodą lub organem samorządowym działającym na zlecenie wojewody. Stopniowo zostaną też wycofywane świadczenia pieniężne związane z rekompensatą kosztów zakwaterowania i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli nieruchomości prywatnych, oraz jednorazowe wypłaty w wysokości 300 złotych.
W grudniu 2023 roku, 209,7 tysiąca dzieci ukraińskich otrzymywało świadczenie 500 plus. Według styczniowych informacji Rzeczpospolitej, Polska planowała przedłużyć specjalną ochronę dla „uchodźców„ z Ukrainy tylko do końca września, a następnie zredukować pomoc.
ZUS wypłacił ponad 2 miliony świadczeń cudzoziemcom w ramach programu Rodzina 500 plus za pierwszą połowę 2023 roku, głównie Ukraińcom. Tak wynika z danych Zakładu.
