W Polsce trwa gorąca debata na temat wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP), który ma zapewnić każdemu dorosłemu obywatelowi stały, miesięczny zasiłek w wysokości 1700 zł. Ta idea, chociaż kontrowersyjna, zyskuje na popularności zarówno wśród polityków, jak i społeczeństwa. W artykule przyjrzymy się, na czym polega ten zasiłek, jakie są jego potencjalne korzyści i wyzwania oraz kto jest przeciwnikiem tego rozwiązania.
Bezwarunkowy Dochód Podstawowy: Definicja i Cele
Bezwarunkowy dochód podstawowy to koncepcja, według której każdy obywatel otrzymuje regularny, stały dochód bez konieczności spełniania dodatkowych warunków, takich jak dochód, stan zatrudnienia czy sytuacja rodzinna. Dr Maciej Szlinder, prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego, definiuje BDP jako świadczenie charakteryzujące się siedmioma kluczowymi ce i:
- Bezwarunkowość – dochód przysługuje bez warunków wstępnych.
- Powszechność – dochód otrzymują wszyscy obywatele lub mieszkańcy danego terytorium.
- Indywidualność – dochód jest skierowany do jednostek, a nie gospodarstw domowych.
- Pieniężność – świadczenie jest wypłacane w formie pieniężnej.
- Regularność – dochód jest wypłacany regularnie, najczęściej co miesiąc.
- Państwowe finansowanie – dochód jest finansowany przez państwo lub mniejszą jednostkę administracyjną.
- Podstawowy charakter – dochód musi być wystarczająco wysoki, aby zapewnić podstawowe potrzeby.
Nowy Zasiłek z ZUS: Jakie Korzyści?
Redukcja Ubóstwa i Nierówności
Bezwarunkowy dochód podstawowy może znacząco przyczynić się do redukcji ubóstwa i nierówności społecznych. Stały dochód pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb, takich jak żywność, mieszkanie i opieka zdrowotna, co zmniejsza stres finansowy i poprawia jakość życia.
Wsparcie dla Najbardziej Potrzebujących
Choć zasiłek ma przysługiwać wszystkim, najbardziej skorzystają na nim osoby znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej. BDP może stanowić formę wsparcia dla bezrobotnych, osób z niepełnosprawnościami, a także dla osób starszych, których emerytury nie wystarczają na pokrycie podstawowych wydatków.
Stymulacja Gospodarki
Stały dochód dla wszystkich obywateli może również stymulować gospodarkę poprzez zwiększenie konsumpcji. Większa siła nabywcza obywateli prowadzi do większego popytu na produkty i usługi, co z kolei może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia i produkcji.
Wyzwania i Przeciwnicy Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego
Koszty i Finansowanie
Jednym z głównych argumentów przeciwników BDP jest jego koszt. Wprowadzenie takiego programu na szeroką skalę wiąże się z ogromnymi wydatkami budżetowymi. Konieczne będzie znalezienie źródeł finansowania, co może oznaczać podwyżki podatków lub cięcia w innych sektorach budżetu państwa.
Obawy o Motywację do Pracy
Krytycy twierdzą, że bezwarunkowy dochód podstawowy może zniechęcać ludzi do podejmowania pracy, co mogłoby negatywnie wpłynąć na rynek pracy i gospodarkę. Jednak badania przeprowadzone w różnych krajach pokazują, że beneficjenci BDP często przeznaczają dodatkowe środki na rozwój osobisty i zawodowy, co może prowadzić do zwiększenia aktywności zawodowej.
Polityczne Kontrowersje
Wprowadzenie BDP w Polsce jest również tematem politycznych sporów. Zwolennicy podkreślają, że dochód podstawowy może przyczynić się do bardziej sprawiedliwego społeczeństwa, podczas gdy przeciwnicy obawiają się, że program ten może być trudny do zrealizowania w praktyce i może prowadzić do nadużyć.
Przykłady z Innych Krajów
Finlandia
Finlandia przeprowadziła pilotażowy program BDP w latach 2017-2018, w ramach którego 2000 bezrobotnych osób otrzymywało miesięczny dochód w wysokości 560 euro. Wyniki programu były mieszane – choć nie odnotowano znaczącego wzrostu zatrudnienia, beneficjenci zgłaszali poprawę samopoczucia i redukcję stresu.
Kanada
W Kanadzie, w prowincji Ontario, również testowano BDP w latach 2017-2019. Program został jednak przerwany z powodu zmiany rządu. Podobnie jak w Finlandii, uczestnicy programu zgłaszali poprawę jakości życia i większe poczucie bezpieczeństwa finansowego.
Stany Zjednoczone
W Stanach Zjednoczonych pilotażowe programy BDP były realizowane w kilku stanach, takich jak Kalifornia i Teksas. Wyniki tych eksperymentów były obiecujące, jednak wprowadzenie BDP na szeroką skalę w USA wciąż pozostaje w sferze dyskusji.
Polska: Aktualna Sytuacja i Perspektywy
Potrzeba Eksperymentu
W Polsce również rozważano wprowadzenie pilotażowego programu BDP. Najbardziej zaawansowane przygotowania miały miejsce w województwie warmińsko-mazurskim. Eksperyment miał być finansowany ze środków Unii Europejskiej, jednak pandemia COVID-19 zahamowała te plany.
Nowe Możliwości Finansowania
Obecnie, dzięki środkom z Krajowego Planu Odbudowy (KPO), koncepcja BDP ponownie zyskuje na znaczeniu. Programy społeczne finansowane z KPO, takie jak Aktywny Rodzic, pokazują, że istnieje możliwość realizacji tego typu projektów. Decyzje w tej sprawie jednak wciąż nie zapadły, a wprowadzenie BDP w Polsce będzie wymagało szerokiego konsensusu politycznego i społecznego.
Podsumowanie
Bezwarunkowy dochód podstawowy to innowacyjna koncepcja, która może przynieść liczne korzyści społeczne i ekonomiczne. Wprowadzenie zasiłku w wysokości 1700 zł dla każdego dorosłego Polaka byłoby krokiem w kierunku bardziej sprawiedliwego społeczeństwa, gdzie każdy obywatel ma zapewnione minimum egzystencjalne. Niemniej jednak, realizacja tego projektu wiąże się z wieloma wyzwaniami, zarówno finansowymi, jak i politycznymi. Przykłady z innych krajów pokazują, że BDP ma potencjał do poprawy jakości życia, jednak wymaga starannego planowania i szerokiej akceptacji społecznej.
Polska stoi przed szansą, by stać się jednym z pionierów w zakresie wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego. Kluczowe będzie jednak zrozumienie, że taki program wymaga solidnych fundamentów finansowych oraz otwartości na zmiany w dotychczasowym systemie socjalnym. Czy Polska podejmie to wyzwanie? Czas pokaże, a my będziemy obserwować dalszy rozwój sytuacji.
