Prawdopodobnie w czerwcu poznamy projekt ustawy wiatrakowej. Legaartis.pl udało się dotrzeć do Oceny Skutków Regulacji, który pokazuje, co znajdzie się w ustawie. Zgodnie z zapowiedziami, wiatraki będą mogły stawać pół kilometra od zabudowań, ale w ustawie są też inne ważne regulacje dotyczące OZE.
Nowe regulacje dotyczące energetyki wiatrowej
Pierwszy w tej kadencji projekt liberalizujący stawianie siłowni wiatrowych na lądzie zaliczył falstart. Zgłoszony na początku kadencji jako uzupełnienie koalicyjnego projektu poselskiego przedłużającego zamrożenie cen energii do końca roku, przepadł w atmosferze zarzutów o lobbing. Wówczas zapadła decyzja, że nie będzie drogi na skróty, a projekt zostanie przygotowany jako rządowy i przejdzie przez cały tryb konsultacji. Choć pierwotnie słychać było, że może zobaczymy go wiosną, to okazało się, że dwie kampanie wyborcze: samorządowa i europejska, temu nie sprzyjają.
Resort klimatu i środowiska pracuje nad projektem ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw. Celem jest zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w krajowym zużyciu energii brutto oraz szeroko pojęty rozwój sektora energii zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i spełniania zobowiązań międzynarodowych.
Liberalizacja przepisów odległościowych
Z Oceny Skutków Regulacji (OSR) wynika, że zakres ustawy będzie znacznie szerszy. Będzie dotyczył nie tylko liberalizacji przepisów o stawianiu wiatraków na lądzie, ale także wsparcia dla innych rodzajów OZE, w tym biogazu, hydroelektrowni oraz zmiany zasad wydawania uprawnień dla instalatorów OZE.
Najważniejszy pakiet przepisów dotyczy zmniejszenia dozwolonej odległości siłowni wiatrowych od budynków mieszkalnych. Ustawa ma ostatecznie znieść zasadę 10h, czyli stawiania takich wiatraków w odległości równej ich dziesięciokrotnej wysokości, a także wyłom, jaki w tej zasadzie uczynił rząd PiS, dając możliwość skrócenia dystansu do 700 m. Projekt, zgodnie z zapowiedziami, proponuje 500-metrowy dystans.
Zmiana zasad wydawania uprawnień dla instalatorów OZE
Według autorów zmiana odległości do 500 m pozwoli na uwolnienie 32 500 km kw. pod instalacje OZE, co stanowi zwiększenie dopuszczalnego obszaru aż o 44 proc. Daje to możliwość zbudowania siłowni o mocy 10 GW do roku 2030, natomiast gdyby utrzymać obecne zasady, byłoby to zaledwie 4 GW. Otwiera się możliwość podwojenia obecnie zainstalowanych mocy. Autorzy projektu zwracają uwagę, że na dystansie 500 m hałas nie powinien przekroczyć 45 dB, co gwarantuje, że nie będą odczuwane wibracje.
Zintegrowany Plan Inwestycyjny
Ustawa ma wprowadzić możliwość korzystania przy inwestycjach w wiatraki ze „Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego”. To szczególna forma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o którą może wystąpić inwestor, zobowiązując się do realizacji inwestycji uzupełniającej. Inicjatywa w tej sprawie należy do inwestora, decyzja do samorządu. Szczegóły tych rozwiązań mają być zawarte w projekcie.
Prosumenci wirtualni i kooperatywy energetyczne
W ustawie ma znaleźć się ułatwienie działania mechanizmu udostępnienia co najmniej 10 proc. mocy elektrowni wiatrowej zainteresowanym mieszkańcom – w formule prosumenta wirtualnego lub kooperatyw energetycznych. Może to dotyczyć np. mieszkańców bloków w spółdzielniach mieszkaniowych. Zapisy o prosumencie wirtualnym – użytkowniku OZE, który nie ma możliwości instalacji u siebie, ale chciałby korzystać z takiej, która jest w innym miejscu – już są, ale nadal nie weszły w życie. Miało to się stać od lipca 2024 roku, ale ostatnio resort zaczął komunikować, że może zostać przesunięte na 2025 r. Powód to opóźnienie uruchomienia Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii.
Rozwiązania dotyczące magazynowania energii
Kolejne rozwiązanie ma dotyczyć instalacji OZE z magazynem energii. Nowe przepisy mają przewidywać, że moc zainstalowanego magazynu nie może przekraczać 2,2-krotnej wartości mocy zainstalowanej mikroinstalacji, a łączna moc wprowadzana do sieci dystrybucyjnej przez mikroinstalację z magazynem energii elektrycznej musi być mniejsza niż moc zainstalowana elektryczna mikroinstalacji.
Obecne rozwiązanie powoduje, że na ogół moc instalowanych magazynów nie przekracza mocy instalacji, a jej zwiększenie może pozwolić odciążyć sieć. Nadwyżki energii elektrycznej z mikroinstalacji mogłyby być magazynowane, a nie wprowadzane do sieci elektroenergetycznej w okresach szczytowej podaży energii elektrycznej.
Wsparcie dla biogazu i hydroelektrowni
Ustawa przewiduje także szereg zapisów dotyczących wytwarzania energii elektrycznej z biogazu. Operator Rozliczeń Energii Odnawialnej (OREO) uzyska możliwość sprawdzania, czy wytwórcy energii elektrycznej, ciepła z biogazu rolniczego lub producenci biogazu rolniczego są w ewidencji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wprowadzenie definicji „gazociągu bezpośredniego biogazu” ma ułatwić rozbudowę tego typu infrastruktury z miejsc wytwarzania do wytwórców energii czy ciepła, pomagając rozwijać lokalny rynek biogazu. Wykaz takich instalacji ma prowadzić prezes URE.
Ułatwienia dla elektrowni wodnych
Nowe prawo ma także ułatwić korzystanie elektrowniom wodnym z systemu wsparcia instalacji zmodernizowanych. Obecnie warunkiem takiej preferencji jest, by po modernizacji moc elektrowni wzrosła. W przypadku elektrowni wodnych może być to trudne, dlatego w ich przypadku wystarczy, jeśli w wyniku modernizacji moc zostanie utrzymana. Dziś moc elektrowni wodnych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym wynosi 2,5 GW.
Restrukturyzacja wymagań dla instalatorów OZE
Ustawa wprowadzi bardziej restrykcyjne wymogi dla wydawania certyfikatów instalatorów OZE. Certyfikat będzie można uzyskać tylko na podstawie egzaminu po kursach w akredytowanych ośrodkach szkoleniowych. Obecnie może być przyznany na podstawie dyplomu ukończenia studiów w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii, urządzeń i instalacji sanitarnych, energetycznych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych. Zmiana wynika z informacji od Urzędu Dozoru Technicznego, który jest organizatorem egzaminów.
Podsumowanie
W projekcie ustawy znajdzie się także szereg zapisów dotyczących m.in. zmiany wzoru na obliczanie udziału inwestycji w OZE w kosztach kwalifikowanych na korzyść inwestorów oraz wprowadzenie wsparcia dla biometanu w instalacjach powyżej 1 MW. Ustawa, mimo kontrowersji, ma na celu znaczące zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym, co jest kluczowe dla spełnienia krajowych i międzynarodowych zobowiązań klimatycznych.
Wprowadzenie tych przepisów może przynieść znaczący impuls dla roz
woju sektora OZE w Polsce, uwalniając potencjał energetyki wiatrowej, słonecznej, biogazowej i hydroelektrycznej. Jednakże, jak każda zmiana legislacyjna, będzie wymagało to współpracy między rządem, inwestorami i społecznościami lokalnymi, aby osiągnąć zamierzone cele w sposób zrównoważony i akceptowalny społecznie.
