Fotowoltaika, kluczowy element transformacji energetycznej w Polsce, staje przed poważnymi wyzwaniami. W maju 2024 roku farmy fotowoltaiczne były zmuszone do ograniczenia produkcji przez 14 dni, co jest wyraźnym sygnałem problemów z zarządzaniem nadwyżkami energii. W niniejszym artykule przyjrzymy się przyczynom tych trudności, ich konsekwencjom oraz możliwym rozwiązaniom, które mogą pomóc Polsce w pełnym wykorzystaniu potencjału energii słonecznej.
Problemy z nadwyżkami energii
Polski operator przesyłowy energii elektrycznej, Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), w maju 2024 roku nakazywał farmom fotowoltaicznym ograniczenie produkcji energii przez 14 dni. Powodem tych decyzji była niemożność zbilansowania krajowego systemu elektroenergetycznego. W takich sytuacjach farmy fotowoltaiczne są zmuszone do ograniczenia pracy paneli i ich wyłączenia.
Warto podkreślić, że wyłączenia te dotyczyły jedynie dużych elektrowni fotowoltaicznych, a nie prywatnych mikroinstalacji.
Szybki rozwój fotowoltaiki i stare elektrownie cieplne
Rozwój sektora fotowoltaicznego w Polsce jest imponujący, jednak wciąż funkcjonujące stare elektrownie cieplne mogą prowadzić do skoków produkcji i nadwyżek mocy w całym systemie. To z kolei wymaga elastycznego zarządzania, które obecnie jest niewystarczające. Brak odpowiednich mechanizmów do zarządzania nadwyżkami energii z OZE (odnawialnych źródeł energii) staje się jednym z największych wyzwań dla polskiego systemu elektroenergetycznego.
Znaczenie OZE dla polskiej energetyki
Według przedstawicieli branży fotowoltaicznej, Polska będzie potrzebować coraz więcej energii z odnawialnych źródeł. Nie można jednak pozwolić na spowolnienie rozwoju tego sektora z powodu problemów z bilansowaniem produkcji. Majowe wyłączenia farm fotowoltaicznych są tego przykładem, ale 27 maja 2024 roku padł nowy rekord mocy dostarczanej przez polskie instalacje fotowoltaiczne – około południa pracowały one z mocą 11,382 GW. Tego dnia operator nie nakazał ograniczenia produkcji, co świadczy o tym, że system może być elastyczny i zdolny do zarządzania dużymi ilościami energii słonecznej.
Elastyczność jako klucz do sukcesu
Prezes PSE, Grzegorz Onichimowski, wskazuje, że „nowym Świętym Graalem energetyki” jest elastyczność, która pozwoli radzić sobie z nadwyżkami i niedoborami bilansowymi. Ireneusz Kulka z EDP Energia Polska dodaje, że odpowiedzią na problemy bilansowe nie jest ograniczenie czy celowe spowalnianie przyłączania kolejnych źródeł odnawialnych. Wręcz przeciwnie, aby realizować cele transformacyjne, ilość tych źródeł musi rosnąć.
Brak systemowego zagospodarowania nadwyżek energii
Jednym z kluczowych problemów jest brak systemowego zagospodarowania nadwyżek produkcji energii. Ireneusz Kulka sugeruje, że rozwiązaniem może być przyspieszenie budowy magazynów energii lub wykorzystanie nadwyżek do produkcji ciepła systemowego. Paweł Średniawa, prezes Onde, zwraca uwagę na zachwiane proporcje między mocami fotowoltaicznymi a wiatrowymi, co destabilizuje rynek. Rozwiązaniem może być połączenie źródeł fotowoltaicznych z wiatrowymi oraz efektywne magazynowanie energii.
Problemy z ustawą odległościową
Od 2016 roku obowiązuje tzw. ustawa odległościowa, która wprowadziła regułę 10H, niemal całkowicie zamrażając rozwój lądowej energetyki wiatrowej w Polsce. W rezultacie, brak możliwości budowy nowych wiatraków zmusił inwestorów do skupienia się na fotowoltaice. To, w dłuższej perspektywie, destabilizuje rynek, co nie służy ani inwestorom, ani branży, ani odbiorcom końcowym.
Magazynowanie energii jako przyszłość
Technologiczne wyzwania magazynowania energii
Paweł Średniawa podkreśla, że przyszłość polskiej energetyki wiąże się z magazynowaniem energii. Obecnie technologie magazynowania są bardzo kosztowne, ale tempo spadku kosztów daje nadzieję na pozytywne zmiany w przyszłości. Efektywne magazynowanie nadwyżek energii wyprodukowanej w ciągu dnia pozwoli na lepsze zbilansowanie systemu i stabilizację źródeł odnawialnych.
Integracja różnych źródeł energii
Ustabilizowanie źródeł energii można osiągnąć poprzez integrację różnych technologii, takich jak połączenie farm fotowoltaicznych z wiatrowymi. Tego rodzaju podejście pozwala na lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów energii i minimalizację problemów związanych z nadwyżkami mocy.
Sektor fotowoltaiczny w Polsce stoi przed poważnymi wyzwaniami związanymi z zarządzaniem nadwyżkami energii. Majowe wyłączenia farm fotowoltaicznych to wyraźny sygnał, że konieczne są pilne działania, aby zapewnić stabilność i efektywność systemu elektroenergetycznego. Rozwiązania, takie jak budowa magazynów energii, wykorzystanie nadwyżek do produkcji ciepła systemowego oraz integracja różnych źródeł energii, mogą pomóc w pełnym wykorzystaniu potencjału fotowoltaiki w Polsce. Elastyczność i innowacyjne podejście są kluczowe dla przyszłości polskiej energetyki, która musi sprostać rosnącym wymaganiom rynku i potrzebom transformacji energetycznej.
