8 maja prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podpisał zarządzenie o nazwie „Standardy równego traktowania w Urzędzie m.st. Warszawy”, które wywołało burzliwe dyskusje i sprzeciw, szczególnie wśród polityków prawicy. Dokument ten wprowadza zakaz eksponowania symboli religijnych na biurkach i ścianach urzędów, a także nakazuje stosowanie inkluzywnego języka oraz wrażliwości na osoby z niepełnosprawnością.
POLECAMY: Warszawski ratusz zapłacił fundacji bagatelną kwotę za przygotowanie o zakazie krzyża w urzędzie
Reakcje społeczne i polityczne
Decyzja Trzaskowskiego spotkała się z negatywną reakcją ze strony 56% Polaków, według badań IBRIS przeprowadzonych na zlecenie „Rzeczpospolitej”. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia również ocenił zarządzenie jako zbędne. Poseł PiS Sebastian Kaleta, reprezentujący także Suwerenną Polskę, skierował do Rzecznika Praw Obywatelskich pismo, w którym zarzucił naruszenie konstytucyjnie chronionej wolności sumienia i wyznania (art. 53 Konstytucji RP).
POLECAMY: Symbole religijne w miejscu pracy. Co o tym mówią przepisy?
Odpowiedź Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek odpowiedział, że zarządzenie nie narusza wolności sumienia i wyznania. W swojej odpowiedzi dla posła Kalety, RPO przywołał wytyczne do Standardu 4, które zakładają, że urzędy powinny być miejscami neutralnymi religijnie. Wiącek podkreślił: „W budynkach urzędu dostępnych dla osób z zewnątrz oraz podczas wydarzeń organizowanych przez urząd nie eksponuje się w przestrzeni (np. na ścianach, na biurkach) żadnych symboli związanych z określoną religią czy wyznaniem. Nie dotyczy to symboli religijnych noszonych przez osoby pracujące w urzędzie na użytek osobisty, np. w formie medalika, tatuażu, opaski na ręku”.
Kontekst i znaczenie zarządzenia
RPO zaznaczył, że wytyczne dotyczą jedynie funkcjonowania urzędu i odnoszą się wyłącznie do pomieszczeń dostępnych dla osób z zewnątrz, a nie do wszystkich przestrzeni w budynkach urzędu, takich jak gabinety pracowników. „Ponadto wytyczne wprost wskazują na możliwość noszenia symboli religijnych przez samych pracowników. Zapewniono zatem możliwość uzewnętrzniania indywidualnych przekonań religijnych w okolicznościach niewiążących się z wykonywaniem zadań w imieniu urzędu” – podkreślił Wiącek.
Rzecznik zaznaczył, że Standardy nie przeszkadzają pracownikom w uzewnętrznianiu swoich przekonań religijnych, na przykład poprzez organizację spotkań opłatkowych dla chętnych pracowników. Wytyczne wyłączają obecność elementów religijnych jedynie podczas wydarzeń organizowanych przez urząd, a nie przez samych pracowników. Standardy mają być stosowane równo do wszystkich religii i wyznań.
Neutralność światopoglądowa i wątpliwości
Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził jedynie wątpliwości co do braku odniesienia do neutralności w kontekście światopoglądów niereligijnych, takich jak pacyfizm, wegetarianizm, weganizm, stosunek do aborcji czy idei małżeństw osób tej samej płci.
Jednocześnie Wiącek podkreślił, że jego ocena dotyczy jedynie treści Standardów, a nie praktyki ich stosowania. „Jeśli Standardy będą stosowane np. jako podstawa odpowiedzialności pracowniczej i kwestia ta stanie się przedmiotem skarg do RPO, to każda taka sprawa zostanie poddana indywidualnej ocenie, zwłaszcza z punktu widzenia poszanowania wolności sumienia i wyznania” – czytamy w odpowiedzi dla posła Kalety.
Podsumowanie
Zarządzenie Rafała Trzaskowskiego w sprawie neutralności religijnej w Urzędzie m.st. Warszawy wywołało liczne kontrowersje i sprzeciw, zarówno ze strony społeczeństwa, jak i polityków. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek uspokaja, że zakaz nie narusza wolności sumienia i wyznania, jednak wskazuje na konieczność równowagi także w kontekście światopoglądów niereligijnych.
