W polskim systemie prawnym, szczególnie w kontekście przepisów regulujących relacje handlowe, często pojawiają się pytania o interpretację i zastosowanie przepisów w specyficznych sytuacjach. Jeden z takich przypadków dotyczy transakcji zawieranych przez podmioty zarządzane przez Skarb Państwa z przedsiębiorcami, gdzie przedsiębiorca jest dłużnikiem. Kwestia ta była przedmiotem orzeczenia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach, który stwierdził, że takie transakcje nie podlegają rygorom ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1790).
Ustawa vs. Dyrektywa Unijna
Argumentacja Sądu
Sędzia w swojej argumentacji odwołał się bezpośrednio do prawa unijnego. Podkreślił, że polska ustawa nie wprowadza rozróżnienia między prywatnymi przedsiębiorcami a podmiotami zarządzanymi przez państwo. W praktyce oznacza to, że obie kategorie mogą dochodzić specjalnych odsetek za opóźnienia w płatnościach, wykraczających poza te przewidziane w kodeksie cywilnym. Sąd uznał jednak, że polski ustawodawca nie implementował w pełni dyrektywy 2011/7/UE, która stanowi, że odsetki za opóźnienie należą się zawsze w relacjach między przedsiębiorcami. W przypadku relacji z podmiotami zarządzanymi przez państwo, odsetki mogą być naliczane tylko wtedy, gdy to państwo jest dłużnikiem, a nie wierzycielem.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że sięganie bezpośrednio do dyrektywy unijnej powinno być stosowane tylko w przypadku oczywistej sprzeczności prawa krajowego z prawem UE. W jego ocenie, w omawianej sprawie nie jest to jednoznaczne.
Mimo, że Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-327/20 przesądził, że transakcje, gdy Skarb Państwa jest wierzycielem, nie są transakcjami handlowymi na gruncie dyrektywy 2011/7/UE, to należałoby zbadać, czy prawodawca krajowy mógł rozciągnąć mechanizmy dyrektywy poza jej zakres zastosowania. Ciekawe zatem jak orzekłby sąd, gdyby takie same rozwiązania były w innej ustawie?
Warto również podnieść w tym miejscy fakt, jeśli między ustawą a dyrektywą zachodzi sprzeczność, należy dać pierwszeństwo prawu unijnemu.
Warto również podkreślić, że nawet w tej sytuacji podmiot zarządzany przez Skarb Państwa nie zostanie z niczym. Należą mu się odsetki ustawowe za opóźnienie, których stopa wynosi nieco ponad 11 proc. W przypadku odsetek z ustawy o opóźnieniach w transakcjach handlowych odsetki mogą wynieść niemal 16 proc.
Konsekwencje orzeczenia
Orzeczenie Sądu Rejonowego Katowice-Wschód może mieć szerokie implikacje dla przyszłych sporów między przedsiębiorcami a podmiotami zarządzanymi przez państwo. Z jednej strony, wyrok ten może być korzystny dla przedsiębiorców, którzy są dłużnikami w takich transakcjach, ponieważ nie będą oni zobowiązani do płacenia specjalnych odsetek za opóźnienia. Z drugiej strony, w odmiennym układzie stron, gdzie to Skarb Państwa jest dłużnikiem, przedsiębiorcy mogą stracić prawo do dochodzenia tych odsetek.
Podsumowanie
Sprawa, którą rozpatrzył Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, pokazuje złożoność stosowania prawa unijnego w kontekście przepisów krajowych. Chociaż orzeczenie to może być postrzegane jako krok w kierunku większej harmonizacji prawa krajowego z unijnym, jego konsekwencje mogą być dwojakie. Ostatecznie, kluczową rolę odgrywać będzie dalsza interpretacja i stosowanie tych przepisów przez sądy, co może wpłynąć na stabilność i przewidywalność relacji handlowych w Polsce.
Orzeczenie to również podkreśla potrzebę ciągłego monitorowania i, w razie konieczności, aktualizowania przepisów krajowych w celu zapewnienia ich zgodności z prawem unijnym. Tylko w ten sposób można zapewnić, że przepisy te będą skutecznie chronić interesy wszystkich stron uczestniczących w transakcjach handlowych.
Podstawa prawna: Wyrok Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z 17 maja 2024 r., sygn. akt VII GC 264/24
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
