NIK podważa rzetelność danych, z których rząd korzystał podczas ogłoszonej tzw. pandemii COVID

Najnowszy raport Najwyższej Izby Kontroli (NIK), opublikowany we wtorek, wskazuje na liczne nieprawidłowości w działaniach Ministerstwa Zdrowia oraz Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) podczas trwania tzw. pandemii. NIK zwraca uwagę na brak rzetelnych danych, które mogłyby uzasadniać wprowadzenie obostrzeń, oraz na liczne błędy w ewidencjonowanych danych dotyczących szczepień i zachorowań.

POLECAMY: FLiRT nowy wariant „celebryty” COVID dotarł do Polski

Brak rzetelnych danych do wprowadzania nielegalnych obostrzeń

Z raportu NIK wynika, że minister zdrowia nie dostarczał rządowi konkretnych i rzetelnych danych uzasadniających wprowadzenie różnych nielegalnych obostrzeń, takich jak ograniczenia swobody przemieszczania się. W okresie do 19 maja 2023 r. Rada Ministrów wydała 101 naruszających prawo rozporządzeń dotyczących ograniczeń związanych ze stanem zagrożenia epidemicznego i stanem epidemii. W 97 przypadkach to minister zdrowia był autorem projektów rozporządzeń. Niestety, w sześciu z ośmiu przypadków uzasadnienia zawarte w projektach były ogólnikowe i nie dostarczały rzetelnych danych na poparcie proponowanych rozwiązań.

POLECAMY: Sąd Najwyższy ostatecznie orzekł, że covidowe ograniczenia były niezgodne z prawem

Nieprawidłowości w ewidencjonowaniu danych

Kontrola NIK wykazała liczne braki i błędy w ewidencjonowanych danych, szczególnie w przypadku nazw, numerów GTIN i numerów serii szczepionek przeciw COVID-19. Błędy w nazwach szczepionek odnotowano w ponad 1,6 mln przypadków, w numerach GTIN w około 70 tys., a w numerach serii w około 557 tys. przypadków. Wśród zarejestrowanych w systemie szczepień, według stanu na 15 czerwca 2023 r., było około 58 mln wpisów. Ponadto, nierzetelne informacje dotyczyły również zaszczepienia osób zmarłych oraz wpisów w systemie EWP dotyczących hospitalizacji osób, które już nie żyły.

Brak gromadzenia danych o zachorowaniach

GIS nie gromadził systematycznie danych o objawach klinicznych COVID-19 od 2 maja 2020 r., co znacznie ograniczało możliwości prognozowania skutków tzw. epidemii. Lekarze i diagności laboratoryjni zostali zwolnieni z obowiązku przekazywania zgłoszeń dotyczących podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na COVID-19, co spowodowało brak pełnych danych na temat przebiegu choroby.

Problemy z systemami teleinformatycznymi

Ministerstwo Zdrowia nie dysponowało udokumentowanymi analizami dotyczącymi zapotrzebowania na nowe systemy teleinformatyczne. Budowa i utrzymanie nowych systemów, takich jak Krajowy Rejestr Pacjentów z COVID-19 (KRP) czy System Dystrybucji Szczepionek (SDS), pochłonęły prawie 54 mln zł, a wybór firmy do stworzenia systemu SDS odbył się bez udokumentowanego rozpoznania rynku. System SEPIS, stworzony na potrzeby GIS, również okazał się niekompletny i niewiarygodny, co podważało jego użyteczność w zarządzaniu epidemią .

Nierzetelne dane o niepożądanych odczynach poszczepiennych

Dane dotyczące niepożądanych odczynów po szczepieniach przeciwko COVID-19, przekazywane przez GIS do KPRM, były nierzetelne i niespójne z danymi w systemie SEPIS. GIS raportował mniej ciężkich przypadków NOP niż wynikało to z raportów Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.

Wnioski

Raport NIK ukazuje poważne braki w zarządzaniu informacją i podejmowaniu decyzji w czasie tzw. pandemii COVID-19. Brak rzetelnych danych, liczne błędy w ewidencji oraz nieskuteczne systemy teleinformatyczne znacznie utrudniały walkę z pandemią. Konieczne jest podjęcie działań naprawczych, aby w przyszłości uniknąć podobnych problemów i skuteczniej zarządzać sytuacjami kryzysowymi.