7 lipca 2024 roku wchodzą w życie nowe unijne przepisy, które nakładają na producentów samochodów obowiązek montażu tzw. czarnej skrzynki, czyli rejestratora danych zdarzeń (EDR). Dla wielu kierowców nie jest to zaskoczenie, ponieważ większość nowoczesnych aut już posiada podobne urządzenia, choć nie zawsze było to jawnie komunikowane przez producentów. Co rejestrują te czarne skrzynki i kto ma dostęp do zebranych danych?
Co rejestruje czarna skrzynka?
Czarna skrzynka w samochodzie ma za zadanie zapisywać kluczowe dane z pięciu sekund przed i po zdarzeniu drogowym. Do rejestrowanych informacji należą m.in.:
- Przyspieszenie wzdłużne i poprzeczne
- Ruch obrotowy pojazdu
- Ciśnienie w układzie hamulcowym
- Kąt obrotu kierownicy
- Prędkość obrotowa silnika
- Tryb pracy skrzyni biegów
- Stopień wciśnięcia pedału gazu
- Prędkość jazdy
- Działanie systemów bezpieczeństwa (poduszki powietrzne, pasy bezpieczeństwa)
Dlaczego wprowadzono obowiązek montażu czarnych skrzynek?
Czarne skrzynki są niezwykle przydatne podczas wyjaśniania przyczyn wypadków drogowych, zwłaszcza gdy brakuje wiarygodnych świadków. Parlament Europejski i Rada UE zadecydowały o tym obowiązku już pięć lat temu, mając na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach oraz ujednolicenie standardów zapisu i przechowywania danych. Od 7 lipca 2024 roku wszystkie nowo rejestrowane samochody osobowe (kategoria M1) i dostawcze do 3,5 tony (kategoria N1) muszą być wyposażone w EDR. W przypadku aut ciężarowych i autobusów obowiązek ten wejdzie w życie 7 stycznia 2026 roku.
Jakie korzyści przynoszą czarne skrzynki?
- Wyjaśnianie przyczyn wypadków: EDR-y pozwalają na dokładne zrekonstruowanie przebiegu wypadków, co jest kluczowe przy rozpatrywaniu roszczeń ubezpieczeniowych oraz w procesach sądowych.
- Poprawa systemów bezpieczeństwa: Dane z rejestratorów pomagają producentom w analizie działania systemów bezpieczeństwa i opracowywaniu nowych technologii.
- Rozpatrywanie roszczeń gwarancyjnych: Informacje z EDR mogą być wykorzystane do oceny, czy wypadek nie był spowodowany wadą fabryczną pojazdu.
- Ochrona przed manipulacją: Nowe przepisy zapewniają, że dane są chronione przed nieautoryzowanym dostępem i manipulacją, a format zapisu danych jest ustandaryzowany i czytelny maszynowo.
Czy twoje stare auto ma czarną skrzynkę?
Warto wiedzieć, że stosowanie takich urządzeń nie jest nowością. Od około 30 lat samochody mogą być wyposażane w urządzenia rejestrujące przynajmniej część wymaganych teraz parametrów. Niemal każde auto wyposażone w poduszkę powietrzną zapisuje w jej sterowniku dane dotyczące okoliczności jej zadziałania.
Jakie zmiany wprowadzają nowe przepisy?
Nowe przepisy przede wszystkim ujednolicają zasady zapisu i przechowywania danych. Producentom nakazano zapewnienie ochrony przed manipulacją oraz udostępnianie informacji w formacie nadającym się do odczytu maszynowego. Informacje muszą być dostępne przez standardowe interfejsy, a dane odpowiednio zabezpieczone przed nieautoryzowanym dostępem. Komisja Europejska wprowadziła także znormalizowane protokoły komunikacyjne, umożliwiające dostęp do informacji z EDR.
Co musi wiedzieć kierowca auta z czarną skrzynką?
Dane z rejestratorów są wykorzystywane przez ubezpieczycieli i odpowiednie służby do rozpatrywania wypadków, szczególnie w przypadkach budzących wątpliwości. Kłamstwa przy opisywaniu okoliczności wypadków mają więc krótkie nogi. Usunięcie danych z rejestratora jest trudne i zazwyczaj zostawia ślady, a rejestrator jest przypisany do konkretnego auta. Nawet poważne wypadki, w których samochód ulega zniszczeniu, nie uniemożliwiają odzyskania danych.
Kierowcy powinni być świadomi, że składanie fałszywych zeznań może skutkować odmową wypłaty odszkodowania oraz poważnymi konsekwencjami prawnymi. Dane z czarnych skrzynek są często niepowtarzalnym dowodem w sprawach sądowych.
Nowe przepisy mają na celu nie tylko poprawę bezpieczeństwa na drogach, ale także zapewnienie większej przejrzystości i odpowiedzialności w przypadku wypadków. Dzięki temu zarówno kierowcy, jak i producenci mogą czuć się bardziej zabezpieczeni i pewni na drogach.
