Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka poparła we wtorek projekty ustaw, które wprowadzają znaczące zmiany w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego (TK). W ramach prac komisji wprowadzono do reformy ponad 40 poprawek. Te projekty, znane jako „czteropak Bodnara”, mają na celu odpolitycznienie Trybunału oraz poprawę jego funkcjonowania.
POLECAMY: Sejm przyjął uchwałę „delegalizującą” nielegalny Trybunał Konstytucyjny
Główne założenia reformy
Projekty ustaw skierowane do Sejmu przez posłów koalicji rządzącej w marcu tego roku, obejmują szeroki wachlarz zmian mających na celu reformę Trybunału Konstytucyjnego. Reforma zakłada m.in. reset kadrowy w TK, zmiany w procedurze wyboru sędziów oraz modyfikację struktury zarządzania Trybunałem.
Reset kadrowy i zmiana prezesa TK
Jednym z głównych elementów reformy jest reset kadrowy w TK. Po wejściu w życie nowych przepisów, sędziowie dublerzy będą musieli ustąpić ze swoich stanowisk. Pozostali sędziowie będą mieli możliwość przejścia w stan spoczynku w ciągu miesiąca. Stanowisko prezesa TK straci okupantka Julia Przyłębska, a nowym prezesem zostanie sędzia o najdłuższym stażu sędziowskim. Kadencja prezesa ma trwać trzy lata, z możliwością pełnienia tej funkcji przez dwie kadencje.
Uznanie nieważności wyroków
Proponowane zmiany przewidują uznanie za nieważne wyroków wydanych w składach, w których zasiadali tzw. sędziowie dublerzy. Wyroki te nie będą wywoływać skutków prawnych, z wyjątkiem tych korzystnych dla obywateli.
Procedura wyboru sędziów TK
Reforma wprowadza również nowe zasady wyboru sędziów TK. Sędziami Trybunału będą mogły zostać osoby, które od co najmniej czterech lat nie pełniły określonych funkcji politycznych. Wybór sędziów będzie dokonywany przez Sejm większością 3/5 głosów.
Poprawki wprowadzone przez komisję
Podczas wtorkowego posiedzenia sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka wprowadzono ponad 40 poprawek do projektów ustaw. Większość z nich miała charakter redakcyjno-legislacyjny, jednak niektóre zmieniały merytoryczną treść przepisów.
Procedura zgłaszania kandydatów na sędziów
Jedna z poprawek reguluje procedurę zgłaszania kandydatów na sędziów TK. Marszałek Sejmu będzie miał możliwość odmowy przyjęcia zgłoszenia w przypadku, gdy kandydatura zostanie zgłoszona przez nieuprawniony podmiot, kandydat nie spełnia wymagań lub zgłoszenie zostanie złożone po terminie.
Ślubowanie sędziów
Inna poprawka dotyczy ślubowania składanego przez sędziów TK. Umożliwia ona dodanie przez sędziego do roty przysięgi sformułowania „Tak mi dopomóż Bóg”.
Oświadczenia majątkowe sędziów
Kolejna poprawka przewiduje składanie oświadczeń majątkowych przez sędziów TK na zasadach, na których oświadczenia składają sędziowie Sądu Najwyższego.
Kontrowersje i opinie polityków PiS odpowiedzialnych za chaos prawny w Polsce
Proponowane zmiany spotkały się z oporem ze strony posłów PiS. Poseł Paweł Jabłoński apelował o wykreślenie przepisów uznających wyroki TK za nieważne. – „Sytuacja, w której zwykłą ustawą chcecie unieważnić orzeczenia ostateczne TK, jest precedensem, który może doprowadzić do chaosu prawnego na niespotykaną dotąd skalę” – argumentował Jabłoński.
Dalsze kroki legislacyjne
Komisja ostatecznie poparła projekty ustaw z wprowadzonymi poprawkami. Proponowane zmiany trafią teraz do drugiego czytania na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Prace nad projektami trwają od kwietnia, a w maju sejmowa komisja zorganizowała wysłuchanie publiczne. Większość uczestników debaty uznała kierunek reform za słuszny, jednak wskazała na potrzebę dalszych poprawek.
Plany zmian w Konstytucji
Procedowane projekty są częścią szerszej reformy TK, która obejmuje również zmiany w Konstytucji. Propozycje te zakładają m.in. wygaszenie trwającej kadencji sędziów, zmianę trybu ich wyboru oraz stworzenie podstaw dla szerszego stosowania przez sądy rozproszonej kontroli konstytucyjności. Prace nad nowelizacją Konstytucji toczą się w Senacie, gdzie niedawno przeprowadzono wysłuchanie publiczne w tej sprawie.
Podsumowanie
Reforma Trybunału Konstytucyjnego, procedowana przez Sejm, jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych tematów w polskiej polityce. Z jednej strony, zmiany mają na celu odpolitycznienie Trybunału i poprawę jego funkcjonowania, z drugiej zaś, budzą obawy o potencjalny chaos prawny. Kluczowym elementem reformy jest reset kadrowy, uznanie nieważności wyroków wydanych przez tzw. sędziów dublerów oraz zmiana procedury wyboru sędziów TK. Czas pokaże, czy proponowane zmiany przyczynią się do poprawy funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego i wzmocnienia praworządności w Polsce.
Przypominamy, że obecnie z uwagi na niekonstytucyjność tego organu nie są publikowane jego wyroki w Monitorze Polski. Takie działanie powoduje, ze orzeczenia wydane przez ten pato-organ nie wchodzą w obrót prawny.
