Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło projekt nowelizacji prawa o prokuraturze, który przewiduje znaczące zmiany w strukturze i funkcjonowaniu prokuratury. Kluczowym elementem projektu jest oddzielenie stanowiska prokuratora generalnego od funkcji ministra sprawiedliwości oraz zlikwidowanie Prokuratury Krajowej (PK). Na jej miejsce ma powstać Prokuratura Generalna (PG), która nie będzie kontynuacją PK, co wynika z projektu ustawy dostępnego na stronie resortu.
POLECAMY: Oddzielenie funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości – wiemy kiedy może nastąpić
Zmiany kadrowe i ich konsekwencje
Projekt przewiduje, że z dniem wejścia w życie ustawy dotychczasowi zastępcy prokuratora generalnego przestaną pełnić swoje funkcje. Przykładem są prokuratorzy, którzy sprzeciwiali się usunięciu z funkcji prokuratora krajowego Dariusza Barskiego i powołaniu Dariusza Korneluka. Jak podkreśla prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury, nowy prokurator generalny będzie mógł dobierać swoich zastępców, co jest naturalnym efektem rozdzielenia urzędów MS i PG.
Zgodnie z projektem, nowo wybrany PG w terminie 60 dni od złożenia ślubowania powoła prokuratorów Prokuratury Generalnej spełniających określone wymagania. Dotychczasowi prokuratorzy PK, którzy nie zostaną powołani do PG, zostaną przeniesieni do powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, co może oznaczać nawet przeniesienie na najniższy szczebel – do prokuratur rejonowych.
Kontrowersje i różne opinie
Prokurator Skała krytykuje proponowane rozwiązania, twierdząc, że są one powtórzeniem wzorców pozwalających na pozbycie się niewygodnych prokuratorów, co było wcześniej praktykowane w prokuraturze. Przypomina, że w 2016 roku autorzy obecnie proponowanych zmian krytykowali podobne działania.
Z kolei prof. dr hab. Katarzyna Dudka z UMCS nie ma zastrzeżeń co do propozycji, aby nowy PG decydował o miejscu zatrudnienia prokuratorów zlikwidowanej PK. Wskazuje, że zasada jednolitości i centralizmu uzasadnia takie uprawnienie. Dodaje również, że niektóre osoby powoływane do PK były zatrudniane ze względu na sympatie polityczne i znajomości, a dalsza ich praca w nowo powołanej PG mogłaby wpływać na jej funkcjonowanie.
Wynagrodzenia i prawa nabyte
Projekt ustawy przewiduje również zmiany w wynagrodzeniach przeniesionych prokuratorów. Nowe wynagrodzenie będzie ustalane na podstawie stawek obowiązujących w jednostkach, do których zostaną przeniesieni, z uwzględnieniem stażu pracy i stawek awansowych. Projektodawcy argumentują, że w transparentnej i zobiektywizowanej prokuraturze nie ma przesłanek do zachowania dotychczasowego wynagrodzenia dla prokuratorów przeniesionych na niższe stanowiska służbowe. Jak podkreśla prokurator Skała, jest to sprzeczne z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych, co może prowadzić do procesów sądowych i zgłoszeń do Komisji Europejskiej.
Opinia ekspertów
Prof. Katarzyna Dudka uważa, że choć obniżenie wynagrodzenia przeniesionych prokuratorów może być kontrowersyjne, to uzasadnienie, że wyższe pensje wynikały z charakteru zadań, a nie samego stanowiska, jest przekonujące. Wskazuje, że zrównanie wynagrodzeń prokuratorów na podobnych stanowiskach jest sprawiedliwe.
Projektodawcy odwołują się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, które dopuszcza ograniczenie praw majątkowych przez ustawodawcę, pod warunkiem, że każde takie ograniczenie będzie weryfikowane według kryterium wartości konstytucyjnych. Podkreślają, że wynagrodzenie prokuratorów byłej PK powinno odpowiadać nowemu zakresowi obowiązków i kompetencjom.
Kryteria zatrudniania i odwołania
Projekt ustawy określa również kryteria, które powinien uwzględniać prokurator generalny, powołując śledczych do PG lub przenosząc ich na inne stanowisko. Oprócz kwalifikacji i dotychczasowych zadań, powinna być brana pod uwagę sytuacja życiowa prokuratora. Decyzje w sprawie przeniesienia prokuratora będą mogły być odwołane do sądu okręgowego – sądu pracy, jednak wniesienie odwołania nie wpłynie na skuteczność decyzji.
Prof. Dudka ocenia, że kryteria zatrudniania prokuratorów są racjonalne i uwzględniają zarówno kompetencje, jak i sytuację życiową, co jest istotne dla sprawiedliwego funkcjonowania prokuratury.
Podsumowanie
Proponowana nowelizacja prawa o prokuraturze wprowadza istotne zmiany w strukturze i funkcjonowaniu prokuratury, w tym w zakresie kadrowym i wynagrodzeniowym. Choć projekt budzi kontrowersje i różne opinie, ma na celu poprawę efektywności i transparentności prokuratury. Ostateczny kształt i skutki tych zmian będą zależeć od dalszych prac legislacyjnych i ewentualnych modyfikacji projektu.
