Coroczny, piąty już raport Komisji Europejskiej na temat praworządności w Unii Europejskiej przyniósł pozytywne wiadomości dla Polski i Hiszpanii, które odnotowały znaczne postępy w ochronie rządów prawa. Polska została doceniona za zakończenie procedury z art. 7 Traktatu o UE, związanej ze zmianami w wymiarze sprawiedliwości wprowadzanymi przez rząd Prawa i Sprawiedliwości. Mimo że w polskim prawodawstwie niewiele się zmieniło, Komisja doceniła plan działań ministra sprawiedliwości Adama Bodnara, mający na celu odwrócenie reform uznanych za niezgodne z prawem unijnym.
Postępy w Praworządności
W raporcie Komisji Europejskiej wspomniano o uchwaleniu ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o reformie systemu dyscyplinarnego sędziów. Choć dalsze losy tych ustaw są niepewne, Komisja uznała, że prowadzą one do odwrócenia „części negatywnych skutków kwestionowanych reform wymiaru sprawiedliwości z 2017 r.” Bruksela doceniła również postępy związane z poprawą niezależności prokuratury od władzy wykonawczej, mimo że formalnie rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości od prokuratora generalnego jeszcze nie nastąpiło.
Wyzwania i Zalecenia
Raport opisuje także wiele wyzwań i zawiera konkretne zalecenia dla Polski. Wśród nich znalazło się wzmocnienie niezależności sądownictwa, które wciąż budzi „poważne obawy” Komisji z powodu politycznego wpływu na sądy, w tym na Krajową Radę Sądownictwa oraz system dyscyplinarny w odniesieniu do sędziów. KE wyraziła także obawy dotyczące niezależności mediów, wskazując na działania ograniczające ich niezależność, co prowadzi do osłabienia pluralizmu i wzrostu nacisków na dziennikarzy.
Korupcja i Kontrola
W kwestii korupcji Komisja stwierdziła, że są obawy dotyczące skuteczności walki z nią, szczególnie na wyższych szczeblach administracji. Dostrzeżono również problemy z funkcjonowaniem mechanizmów kontrolnych w Polsce, w tym z osłabieniem roli niektórych instytucji demokratycznych.
Rekomendacje na Przyszłość
Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, rząd powinien kontynuować reformę Krajowej Rady Sądownictwa i dokończyć zmiany w systemie dyscyplinarnym. Bruksela oczekuje również „zwiększenia przejrzystości legislacyjnej” oraz ochrony wolności mediów. Rząd Donalda Tuska powinien wzmocnić działania antykorupcyjne, zgodnie z rekomendacjami Komisji.
Procedura i Dialog
Oceny i rekomendacje Komisji Europejskiej nie stanowią formalnej procedury prawnej i funkcjonują obok postępowań naruszeniowych prowadzonych przez KE. Są to raczej formy dialogu z państwami członkowskimi, w dużej mierze nieformalne, choć zarzuty często znajdują odzwierciedlenie w prowadzonych postępowaniach. Przewodnicząca Komisji, Ursula von der Leyen, zapowiedziała kontynuowanie przeglądu praworządności rozpoczętego przed jej kadencją, która kończy się w 2029 roku.
Podsumowanie
Raport Komisji Europejskiej na temat praworządności w Polsce wskazuje na znaczące postępy, ale także na wiele wyzwań, które nadal wymagają uwagi. Doceniono działania mające na celu poprawę niezależności sądownictwa i prokuratury oraz walkę z korupcją, ale jednocześnie zwrócono uwagę na potrzebę dalszych reform i ochrony wolności mediów. Dialog z Komisją Europejską i implementacja jej zaleceń będą kluczowe dla dalszego wzmocnienia rządów prawa w Polsce.
