Niekiedy osoby zaginione mogą zostać uznane za zmarłe. W tej sprawie orzeka sąd, który w szczególności weryfikuje okoliczności dotyczące zaginięcia osoby i ustala, czy upłynął odpowiedni okres czasu.
Przykład: Trzydziestoletnia Karolina jest blisko związana z matką Joanną, z którą mieszka. Karolina niekiedy kłóci się z matką o wysokość kosztów utrzymania domu, które w znacznej większości pokrywa Joanna. Karolina straciła pracę i przez okres kilku miesięcy nie udało jej się znaleźć innego źródła zarobkowania. Na tym tle pojawiły się spory w rodzinie, gdyż Joanna uważa, że jej córka celowo nie zabiega o znalezienie zatrudnienia i woli „żyć na cudzym garnuszku”. Karolina twierdzi, że nie będzie pracowała poniżej swoich kwalifikacji i odmawia podejmowania niektórych prac.
Pewnego dnia Karolina po kłótni z matką wybiegła z domu, co widzieli ich sąsiedzi. Od tego momentu młoda kobieta nie odbierała telefonów od matki i innych krewnych. Bliscy Karoliny próbowali skontaktować się z nią bezskutecznie. Karolina usunęła wszystkie konta w mediach społecznościowych i wyłączyła telefon komórkowy. Żaden ze znajomych Karoliny nie wskazał jakichkolwiek miarodajnych informacji na temat miejsca jej pobytu.
Joanna zawiadomiła Policję o tym, że nie ma kontaktu z córką. Mijały miesiące, ale Karolina nie dawała żadnego znaku życia. Jej bliscy uznali, że Karolinie stała się krzywda, gdy zdenerwowana wybiegła z domu. Ich zdaniem Karolina na pewno skontaktowałaby się z matką lub innymi członkami rodziny. Policja ani prywatny detektyw nie ustalili miejsca pobytu Karoliny.
Jeśli przez ponad 10 lat Karolina nie odnajdzie się, wówczas będzie mogła zostać uznana za zmarłą.
Najważniejsze regulacje w zakresie uznania za zmarłego
Regulacje dotyczące uznania za zmarłego wynikają z kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego. W świetle art. 29 par. 1 k.c. zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. Natomiast w świetle art. 29 par. 2 k.c., uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy. Terminy są krótsze, gdyby zaginięcie osoby było związane z udziałem w katastrofie (art. 30 k.c.). Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
Zgodnie z art. 528 k.p.c., wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego, wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.
Co należy zawrzeć we wniosku?
Wniosek o uznanie za zmarłego, oprócz danych koniecznych dla wniosku o wszczęcie postępowania powinien zawierać:
- imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki,
- ostatnie znane miejsce zamieszkania i pobytu zaginionego.
Okoliczności uzasadniające wniosek należy uprawdopodobnić. Jeżeli według treści wniosku istnieją przesłanki do uznania zaginionego za zmarłego, sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania.
Istotne stanowiska orzeczników
W orzecznictwie wskazuje się, że „nie można potraktować osoby, której zgon prawomocnie został ustalony, jako osoby zaginionej i uznać ją za zmarłą, ustalając na domiar inną, znacznie późniejszą datę jej śmierci” (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 września 1995 r., sygn. akt I CRN 138/95).
Należy również pamiętać, że uznanie za zmarłego ma charakter indywidualny. Sąd zajmujący się taką sprawą musi czynić odrębne ustalenia co do uznania danej osoby zaginionej za zmarłą i oznaczenia momentu jej śmierci.
Zobacz także: postanowienie Sądu Najwyższego z 28 września 2016 r., sygn. akt III CSK 325/15
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Podstawa prawna:
