W piątek, szefowa prezydenckiej kancelarii, Małgorzata Paprocka, poinformowała, że prezydent Andrzej Duda skierował do nielegalnego obecnie Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej nowelizację ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS). Ten krok prezydenta wywołał duże zainteresowanie i liczne kontrowersje. W niniejszym artykule przyjrzymy się, co dokładnie przewiduje ta nowelizacja oraz jakie zmiany wprowadza w funkcjonowaniu KRS.
Bezpośrednie wybory sędziów-członków KRS
Jednym z głównych założeń nowelizacji jest zmiana sposobu wyboru 15 sędziów-członków KRS. Zgodnie z nowymi przepisami, mają oni być wybierani w wyborach bezpośrednich i w głosowaniu tajnym przez wszystkich sędziów w Polsce. Obecnie wybór tych członków odbywa się przez Sejm, co zdaniem autorów nowelizacji, ogranicza niezależność sądownictwa.
Niezależność KRS
Ministerstwo Sprawiedliwości, które przygotowało nowelizację, podkreśla, że jej celem jest uczynienie KRS niezależną od władzy ustawodawczej. To jedna z fundamentalnych zmian, która ma na celu przywrócenie w Polsce praworządności. Niezależność KRS ma być zagwarantowana poprzez oddzielenie procesu wyboru członków Rady od wpływów politycznych.
Ograniczenie prawa do kandydowania
Kolejnym istotnym punktem nowelizacji jest ograniczenie prawa do kandydowania na członka KRS. Nowe przepisy przewidują, że prawo to nie będzie przysługiwało sędziom, którzy zostali mianowani po zmianie przepisów dotyczących KRS w 2017 roku. Jest to krok mający na celu wyeliminowanie ewentualnych konfliktów interesów i zapewnienie, że członkowie KRS będą rzeczywiście reprezentować całość środowiska sędziowskiego.
Nadzór nad wyborem sędziów-członków KRS
Zgodnie z nowelizacją, odpowiedzialność za organizowanie wyborów sędziów-członków KRS zostanie powierzona Państwowej Komisji Wyborczej. Komisja ta będzie odpowiedzialna za weryfikację zgłoszeń, drukowanie kart do głosowania oraz przeprowadzenie samego procesu wyborczego. Celem tej zmiany jest zapewnienie transparentności i uczciwości wyborów oraz reprezentacja sędziów wszystkich szczebli w KRS.
Kontrowersje
Skierowanie nowelizacji do Trybunału Konstytucyjnego wywołało liczne kontrowersje. W wywiadzie dla PAP, Małgorzata Paprocka, szefowa Kancelarii Prezydenta, stwierdziła, że nowelizacja ustawy o KRS jest „tak jaskrawie sprzeczna z konstytucją, że nie ma możliwości jej zaakceptowania” i że „nie ma podstaw, by różnicować sędziów w oparciu o datę ich nominacji”. Wskazuje to na głębokie podziały w kwestii oceny proponowanych zmian.
Kontekst polityczny i publikacja przeczeń TK
Niezależnie od przebiegu rozprawy oraz jej wyniku, niemal pewne jest, że wydane przez TK orzeczenie nie zostanie opublikowane w Dzienniku Ustaw. Do tej pory bowiem nie doszło do publikacji żadnego orzeczenia Trybunału Przyłębskiej wydanego po 6 marca 2024 roku, czyli po uchwale Sejmu dotyczącej naprawy Trybunału.
Przypominamy, że obecnie TK z uwagi na brak należycie umocowanego prezesa oraz sędzió dublerów (termin nieznany Konstytucji), a także sędziów powołanych z naruszeniem art. 178 ust 3 Konstytucji RP, jest pozbawiony cech trybunału powołanego ustawą. W związku z powyższym każdy wydany wyrok w składzie ustalonym z naruszeniem podstawowej zasady mającej zastosowanie do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego narusza istotę prawa do sądu ustanowionego na mocy ustawy.
