W Polsce trwa intensywny spór dotyczący przyszłości programu kredytów mieszkaniowych „na start”. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) mają różne wizje dotyczące polityki mieszkaniowej, szczególnie w kontekście dopłat do kredytów. Analizy Instytutu Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR), nadzorowanego przez MFiPR, sugerują rezygnację z programu lub jego znaczne okrojenie. W artykule przedstawiamy kluczowe rekomendacje oraz argumenty stojące za tymi propozycjami.
Rekomendacje IRMiR
- Rezygnacja z Programu „Na Start” IRMiR zaleca całkowitą rezygnację z programu „na start” na rzecz zwiększenia wsparcia dla projektów związanych z Towarzystwem Budownictwa Społecznego (TBS) oraz Społecznymi Inicjatywami Mieszkaniowymi (SIM). TBS i SIM, które powstały w wyniku ustaw z 1995 roku i 2020 roku, mogłyby skorzystać na zwiększeniu funduszy. W ocenie skutków regulacji sugeruje się, że przy wykorzystaniu podobnych środków, mogłoby powstać nawet 170 tys. mieszkań, co znacząco zwiększyłoby dostępność mieszkań w Polsce.
- Ograniczenie Terytorialne Programu Jeśli rezygnacja z programu „na start” jest niemożliwa, IRMiR proponuje jego ograniczenie terytorialne. Program mógłby być dostępny tylko w gminach poza obszarami metropolitalnymi i turystycznymi. Taki krok miałby na celu ograniczenie wpływu na wzrost cen mieszkań w metropoliach oraz stymulowanie inwestycji w mniej rozwiniętych obszarach.
- Zachowanie Części Programu Trzecią rekomendacją jest ograniczenie programu „na start” do części dotyczącej kredytów na partycypację lub wkład mieszkaniowy. Kredyt ten miałby wspierać budownictwo społeczne poprzez zapewnienie wkładu własnego dla osób, które mają trudności z spełnieniem wymogów finansowych na rynku komercyjnym. Taki model, zdaniem autorów analizy, pozwoliłby na płynne przejście do zakupu mieszkań na warunkach rynkowych.
Analiza Skutków Programu „Bezpieczny Kredyt 2%”
Analiza IRMiR zwraca uwagę na problemy związane z poprzednim programem dopłat, „Bezpieczny kredyt 2%”. Już samo ogłoszenie tego programu doprowadziło do wzrostu cen mieszkań. Wprowadzenie programu w lipcu 2023 roku spowodowało dalszy wzrost cen mieszkań w największych miastach, takich jak Warszawa i Kraków. Program ten, choć miał na celu wsparcie osób o niższych dochodach, w praktyce korzystali z niego także ci, którzy mogli pozwolić sobie na kredyt komercyjny.
Opinie i Kontrowersje
Wiceminister funduszy, Jan Szyszko, podkreśla, że rekomendacje IRMiR pokazują konieczność zmiany podejścia do polityki mieszkaniowej. Wskazuje na potrzebę inwestowania w budownictwo społeczne, a nie wspieranie inwestycji, które mogą zwiększać ceny nieruchomości. Z drugiej strony, przedstawiciele MRiT argumentują, że program „na start” ma sens, jeśli zostanie dobrze skalibrowany, aby uniknąć nadużyć i skupić się na realnych potrzebach.
Ekonomiści o Programach Wspierających Popyt
Ekonomista Piotr Arak z Velo Banku zwraca uwagę, że programy wspierające popyt mogą być użyteczne, zwłaszcza w krajach o dużym sentymencie do posiadania własnego mieszkania. Kluczowe jest jednak, aby takie programy były skonstruowane w sposób, który nie prowadzi do wzrostu cen nieruchomości i nie zakłóca rynku.
Spór o przyszłość programu kredytów mieszkaniowych w Polsce trwa, a rekomendacje IRMiR wskazują na potrzebę przemyślenia podejścia do polityki mieszkaniowej. Czy program „na start” zostanie zredukowany, czy może całkowicie zlikwidowany, zależy od dalszych rozmów i negocjacji między resortami. W międzyczasie kluczowe jest, aby wszelkie zmiany były dobrze przemyślane i odpowiadały na realne potrzeby mieszkańców oraz sytuację na rynku nieruchomości.
