Projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, który właśnie przeszedł pierwsze czytanie w Sejmie i został skierowany do sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, to przełomowy krok w tworzeniu skutecznego systemu ochrony obywateli przed różnymi zagrożeniami. Inicjatywa ta przewiduje stworzenie systemu obrony cywilnej, który zwiększy bezpieczeństwo i odporność kraju na sytuacje kryzysowe. Rząd planuje rocznie przeznaczać na ten cel 0,3% PKB.
Wzmocnienie ochrony ludności jako priorytet
Minister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Siemoniak, przedstawiając projekt w Sejmie, podkreślił, że ustawa jest odpowiedzią na zaniedbania ostatnich dziesięcioleci w obszarze ochrony ludności. „Po 1990 roku panowało poczucie, że pokój jest trwałą kategorią, które zostało wzmocnione przystąpieniem do NATO i Unii Europejskiej. Obecnie jednak konieczna jest zdecydowana legislacja, która zapewni bezpieczeństwo i ochronę ludności na wiele lat, uzupełniając filar bezpieczeństwa Polski, który stanowią siły zbrojne” – powiedział minister Siemoniak.
Dyskusje parlamentarne – głos opozycji i ekspertów
Projekt wywołał szeroką dyskusję wśród parlamentarzystów. Były szef MSWiA i poseł PiS Paweł Szefernaker przypomniał, że poprzedni rząd pracował nad podobną ustawą, jednak nie udało się jej wdrożyć przed zakończeniem kadencji. Wskazał też, że obecny projekt wymaga pewnych poprawek, które posłowie PiS zamierzają wprowadzić.
Poseł Konrad Frysztak z Koalicji Obywatelskiej ostro skrytykował działania PiS w zakresie obrony cywilnej, zwracając uwagę na zaniedbania i opóźnienia. Według niego, projekt ustawy „przywraca normalność” i naprawia błędy ostatnich lat. Natomiast poseł Grzegorz Płaczek (Konfederacja) wyraził obawy dotyczące niejasnych definicji zakresu odpowiedzialności i kompetencji różnych organów oraz ryzyka centralizacji decyzji i ograniczenia praw obywatelskich.
Rola samorządów w nowym Systemie Ochrony Ludności
Ważną rolę w projekcie ustawy odgrywają samorządy. Bartosz Romowicz z Polski 2050-TD podkreślił, że samorządy stanowią podstawowe ogniwo bezpieczeństwa, co oznacza, że będą one odpowiedzialne za wdrażanie zadań związanych z ochroną obywateli. Wójtowie, wspierani przez gminne zespoły zarządzania kryzysowego, będą realizować zadania ochrony ludności.
Projekt ustawy zakłada, że samorządy będą odpowiedzialne za przygotowanie obszarów ewakuacyjnych w przypadku zagrożeń, takich jak klęski żywiołowe czy działania wojenne. „Wojewoda będzie odpowiadał za stworzenie wojewódzkich planów ewakuacji, natomiast samorządy będą przygotowywać miejsca ewakuacji” – wyjaśnił podsekretarz stanu w MSWiA, Wiesław Leśniakiewicz.
System oparty na struktury PSP, OSP, Ratownictwa Medycznego i Powiadamiania Ratunkowego
Projekt ustawy przewiduje utworzenie kompleksowego systemu ochrony ludności, który w razie potrzeby będzie mógł przekształcić się w system obrony cywilnej. System ten będzie oparty na strukturach Państwowej Straży Pożarnej (PSP), Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), Państwowego Ratownictwa Medycznego i Systemu Powiadamiania Ratunkowego. Na poziomie centralnym koordynatorem będzie szef MSWiA, wspierany przez Rządowy Zespół Ochrony Ludności.
Nowoczesny system ostrzegania i alarmowania ludności
Jednym z kluczowych elementów nowej ustawy jest budowa nowoczesnego systemu ostrzegania i alarmowania ludności, który ma być obsługiwany przez PSP. „Pozyskano już środki na realizację tego zadania, głównie dla poziomu samorządowego. Planuje się utworzenie ponad 4 tys. nowych systemów rozgłośnieniowych, które będą funkcjonować zarówno jako systemy foniczne, jak i głosowe” – poinformował podsekretarz Leśniakiewicz.
Inwestycje w modernizację schronów i bezpiecznych miejsc
Do 2026 roku przewiduje się modernizację wszystkich podziemnych obiektów schronienia. „Remonty tych obiektów będą pokrywane w 100 procentach ze środków przeznaczonych na obronę cywilną” – zapowiedział Leśniakiewicz. Jest to niezwykle ważne, aby obiekty te spełniały wysokie standardy bezpieczeństwa, zwłaszcza w kontekście dynamicznych zagrożeń.
Kontrowersje i wyzwania finansowe
Projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej spotkał się z krytyką Ministerstwa Finansów. Główne zarzuty dotyczą wzrostu wydatków budżetowych oraz utworzenia nowego Funduszu Ochrony i Obrony Cywilnej. Wątpliwości budzi także planowane zwiększenie etatów w PSP oraz MSWiA.
Nowa ustawa jako filary bezpieczeństwa – Czy to krok we właściwym kierunku?
Obecnie brak jest w Polsce obowiązujących przepisów regulujących funkcjonowanie obrony cywilnej. Wprowadzona przez PiS w 2022 roku ustawa o obronie Ojczyzny uchyliła wcześniejsze regulacje, co pozostawiło lukę prawną w zakresie ochrony ludności. Nowa ustawa ma tę lukę wypełnić, tworząc nowoczesny i skuteczny system ochrony i obrony cywilnej.
Projekt ustawy jest teraz przedmiotem dalszych prac w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Minister Tomasz Siemoniak podkreślił, że jest to jeden z najważniejszych elementów zapewnienia bezpieczeństwa obywateli. Czy jednak ostateczna wersja ustawy spełni oczekiwania i stanie się realnym wsparciem dla mieszkańców kraju? Odpowiedź na to pytanie poznamy już wkrótce.
