Niedawno opublikowane uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu rozstrzyga ważną kwestię prawną dotyczącą ochrony więzi rodzicielskich. Zgodnie z orzeczeniem, kontakty rodziców z dzieckiem oraz ich egzekwowanie to kompetencja sądu rodzinnego. Dlatego też nie jest możliwe dochodzenie ochrony tego rodzaju więzi w postępowaniu cywilnym na podstawie przepisów o dobrach osobistych.
POLECAMY: Kontakty z dzieckiem mogą realizować także dziadkowie oraz inni krewni
Spór o kontakty rodzicielskie i zadośćuczynienie
W sprawie, która była przedmiotem postępowania, ojciec małoletniego dziecka wniósł pozew przeciwko swojej byłej żonie. Domagał się 5 tys. złotych zadośćuczynienia za utrudnianie kontaktów z córką, nad którą, decyzją sądu rodzinnego, władzę rodzicielską po rozwodzie sprawowała matka. Sąd w tamtym orzeczeniu określił również zasady kontaktów ojca z dzieckiem. Mimo to matka, zdaniem ojca, czyniła wszystko, aby mu te kontakty utrudnić, w tym oskarżyła go o niewłaściwe zachowania seksualne wobec dziecka. Prokuratura jednak umorzyła sprawę, nie znajdując dowodów potwierdzających winę mężczyzny.
Naruszenie dóbr osobistych czy egzekwowanie kontaktów?
Ojciec w swoim pozwie argumentował, że działania byłej żony naruszyły jego dobra osobiste, opierając się na art. 23 Kodeksu cywilnego, który chroni dobra osobiste niezależnie od innych przepisów. Sąd rejonowy, rozpatrując tę sprawę, przyznał mu rację, uznając, że naruszenie więzi emocjonalnej z córką może stanowić podstawę do dochodzenia ochrony dóbr osobistych.
Jednakże, odmiennie tę kwestię rozpatrzył Sąd Okręgowy w Radomiu, do którego odwołała się strona pozwana. Sąd ten odwołał się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2021 r. (sygn. akt II CSKP 11/21), w którym przesądzono, że więzi rodzicielskie nie mogą być chronione jako dobro osobiste. Stosunki między rodzicami a dziećmi są objęte ochroną przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a nie regulacji dotyczących dóbr osobistych.
Dlaczego więzi rodzinne nie podlegają ochronie dóbr osobistych?
Sąd odwoławczy argumentował, że więzi rodzinne mają charakter interpersonalny i dotyczą kilku osób, a co za tym idzie, nie mają ściśle osobistego charakteru, co wyklucza ich ochronę na podstawie przepisów o dobrach osobistych. Emocje, które towarzyszą tym więziom, są zmienne i nietrwałe, a możliwość ich przenoszenia na inne osoby sprawia, że trudno je ocenić w kategoriach obiektywnych.
Sąd zauważył również, że przyznanie dodatkowej ochrony więziom rodzicielskim na podstawie przepisów o dobrach osobistych doprowadziłoby do powstania równoległego systemu wydawania orzeczeń dotyczących kontaktów rodziców z dziećmi w postępowaniu cywilnym. To z kolei mogłoby wprowadzić niepotrzebny chaos w orzekaniu. Jak podkreślił sąd, tylko sądy rodzinne mają kompetencję do podejmowania decyzji w sprawach dotyczących kontaktów rodziców z dzieckiem oraz ich egzekwowania.
Sąd Najwyższy rozstrzygnie ostatecznie?
Z uwagi na rozbieżne stanowiska w orzecznictwie, sprawa ta została przekazana do rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów. Decyzja Sądu Najwyższego może ostatecznie wyjaśnić, czy więzi rodzicielskie będą mogły być chronione jako dobra osobiste, czy też pozostaną wyłącznie w zakresie kompetencji sądów rodzinnych.
Wnioski i implikacje
Wyrok Sądu Okręgowego w Radomiu jest kolejnym przykładem sporu prawnego wokół granic ochrony dóbr osobistych w kontekście więzi rodzinnych. To orzeczenie potwierdza, że dochodzenie praw związanych z kontaktami rodziców z dzieckiem powinno odbywać się wyłącznie na drodze postępowania rodzinnego, a nie cywilnego. Zasadniczo, jak wskazuje zarówno sąd, jak i wcześniejsze orzecznictwo, ochrona kontaktów rodzicielskich jest objęta przepisami prawa rodzinnego, co wyklucza możliwość rozszerzenia jej na dobra osobiste.
Decyzja Sądu Najwyższego w tej sprawie może mieć znaczący wpływ na dalsze rozstrzygnięcia w podobnych sprawach, ustalając jednoznaczne granice ochrony dóbr osobistych w kontekście więzi rodzicielskich.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Podstawa prawna:
Wyrok Sądu Okręgowego w Radomiu z 27 sierpnia 2024 r., sygn. akt IV Ca 57/24
