Wielka wrześniowa powódź, która dotknęła Europę Środkowo-Wschodnią, zdewastowała wiele regionów, a jednak Czesi wyróżnili się jako przykład skutecznego zarządzania kryzysowego. Z wyprzedzeniem opróżniono zbiorniki retencyjne, skutecznie zorganizowano ewakuację ludności i wcześnie ostrzeżono przed zbliżającą się katastrofą. Ta szybka i precyzyjna reakcja była możliwa dzięki ulepszonym modelom pogodowym oraz doświadczeniu zdobytemu podczas wcześniejszych powodzi.
POLECAMY: Solidarność w akcji: Czesi pomagają Polsce w walce z powodziami
Polityczna stabilność w obliczu kryzysu
Czeski rząd, kierowany przez Petra Fialę, uniknął krytyki ze strony opozycji, która w czasie katastrofy zjednoczyła się z rządem ponad podziałami politycznymi. To wyróżnia Czechy na tle innych państw, jak np. Polska, gdzie podobne wydarzenia często prowadzą do wzmożonej krytyki rządzących. Jednak ten sukces w zarządzaniu kryzysowym był jednym z niewielu pozytywnych osiągnięć centroprawicowego rządu Fiali, który od początku swojej kadencji w 2021 roku zmaga się z niskim poparciem społecznym.
Gospodarcze wyzwania: Powódź przyniosła chwilowy sukces, ale problemów gospodarczych nie da się ukryć
Na niskie poparcie rządu Fiali składa się przede wszystkim sytuacja gospodarcza Czech. Władze, próbując przeciwdziałać pogłębiającej się zapaści, przedstawiły pakiet konsolidacyjny, którego celem było zmniejszenie zadłużenia państwa. Jednak wprowadzenie wyższych podatków CIT i VAT oraz drastyczne podwyżki cen gazu i prądu uderzyły w portfele Czechów. W 2022 roku ceny gazu wzrosły o 231%, a prądu o 97% – najwyższe podwyżki w całej Unii Europejskiej.
Jednym z kluczowych problemów było również to, że gospodarka czeska jako jedyna w UE nie osiągnęła poziomu sprzed pandemii. Spadła konsumpcja gospodarstw domowych, a płace realne zmniejszyły się aż o 8%, podczas gdy w Polsce i Niemczech spadki wyniosły jedynie 2-2,5%.
ANO na fali: Polityczna alternatywa dla rządu
Na trudności rządu Fiali zareagowała opozycja, szczególnie partia ANO byłego premiera Andreja Babisa. ANO, która wygrała wybory do Parlamentu Europejskiego oraz lokalne wybory w 2023 roku, jest obecnie największą siłą polityczną opozycji. Popularność Babisa rośnie mimo jego kontrowersyjnych wypowiedzi i zachowań – słynna stała się jego publiczna krytyka polskich produktów, choć to właśnie do Polski Czesi coraz częściej udają się na zakupy, by korzystać z tańszej żywności i innych towarów.
Oligarchowie w Czechach: Babis i inni milionerzy
Czechy wyróżniają się na tle innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej pod względem liczby miliarderów, którzy wywodzą się z czasów prywatyzacji majątku państwowego po upadku komunizmu. Oligarchowie, tacy jak Renata Kellnerova czy Daniel Kretiński, odgrywają znaczącą rolę nie tylko w czeskiej, ale i europejskiej gospodarce. Na przykład Kretiński posiada udziały w wielu elektrowniach w różnych krajach Europy, a jego holding EPH ma potencjał, by zaspokoić zapotrzebowanie na energię elektryczną m.in. Szwajcarii i Węgier.
Jednak sukcesy gospodarcze wąskiej grupy miliarderów nie przełożyły się na rozwój całego kraju. Choć Czechy wciąż są jednym z najbogatszych krajów regionu, dynamika ich wzrostu ustępuje Polsce, która w ciągu ostatnich dwóch dekad zbliżyła się do Czech pod względem PKB per capita oraz konsumpcji indywidualnej.
Podsumowanie: Sukces w zarządzaniu kryzysowym to tylko część obrazu
Sukces Czech w radzeniu sobie z wrześniową powodzią był godny podziwu, ale nie jest wystarczający, by ukryć gospodarcze trudności kraju. Rząd Petra Fiali zmaga się z wieloma wyzwaniami, które negatywnie wpływają na życie obywateli. W tym kontekście rosnąca popularność opozycyjnego ANO może stanowić zapowiedź przyszłych zmian na scenie politycznej Czech.
Jednak, jak pokazała powódź, Czesi potrafią zjednoczyć się w obliczu kryzysu – pytanie, czy będą w stanie równie skutecznie poradzić sobie z wyzwaniami gospodarczymi.
