RPO żąda zmian w wygaszaniu punktów karnych

Kwestia punktów karnych dla kierowców budzi kontrowersje, zwłaszcza gdy różne grupy społeczne są traktowane nierówno ze względu na sytuację majątkową. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) Marcin Wiącek, po licznych skargach od kierowców, zajął stanowisko w sprawie niesprawiedliwego traktowania osób, które spłacają mandaty w ratach. Wystąpienie RPO skierowane do MSWiA i komisji ustawodawczych ma na celu zmianę przepisów, które powodują nierówności między kierowcami.

POLECAMY: Dyskryminacja pojazdów zasilanych LPG w tzw. warszawskiej SCT – RPO interweniuje

Punkt wyjścia – Niesprawiedliwość systemu mandatów i punktów karnych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, kierowcy, którzy spłacają mandat od razu, mają wykreślane punkty karne po roku od uiszczenia grzywny. W przypadku osób, które decydują się na spłatę mandatu w ratach, punkty karne są usuwane dopiero po roku od zapłaty ostatniej raty. RPO zauważył, że takie przepisy są niekorzystne dla kierowców o gorszej sytuacji materialnej, którzy nie są w stanie zapłacić grzywny od razu.

Rzecznik zwrócił uwagę, że osoby te wnioskują o rozłożenie mandatu na raty zgodnie z prawem, a mimo to pozostają dłużej obciążone punktami karnymi. To sprawia, że są w gorszej sytuacji niż ci, którzy mogli sobie pozwolić na szybszą spłatę mandatu. „Takie niekorzystne zróżnicowanie ma polegać na tym, że sprawcom wykroczeń dysponującym pieniędzmi na grzywnę punkty karne są wykreślane z ewidencji po roku od jej zapłaty. W stosunku zaś do sprawców, którym mandat rozłożono na raty, nastąpi to po roku od zapłaty ostatniej raty” – przypomniał Wiącek.

Nierówność w traktowaniu kierowców

Według RPO, obecny system przedłuża okres posiadania punktów karnych dla osób, które muszą spłacać mandat na raty, co jest nierównością wynikającą z ich statusu majątkowego. Osoby gorzej sytuowane, które nie są w stanie uiścić grzywny, wnioskują o ulgę nie po to, by uniknąć odpowiedzialności, ale by złagodzić jej ciężar finansowy. Jednak w obecnym systemie pozostają one dłużej z obciążeniem w postaci punktów karnych, co RPO uznaje za niesprawiedliwe.

„Przedłużanie okresu posiadania punktów karnych poprzez oddalanie w czasie początku rozpoczęcia biegu ich usunięcia, jest postrzegane jako nierówność w traktowaniu kierowców ze względu na ich status majątkowy” – napisał RPO. Mechanizm ten jest problematyczny, gdyż uderza w osoby, które legalnie skorzystały z możliwości rozłożenia grzywny na raty.

Propozycje zmian

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz parlamentarnych komisji ustawodawczych z propozycją zmiany przepisów. W ocenie RPO, roczny termin na wykreślenie punktów karnych z ewidencji powinien być liczony nie od momentu zapłaty ostatniej raty, ale np. od momentu wystawienia mandatu lub daty wniosku o rozłożenie mandatu na raty. Taki system zmniejszyłby zróżnicowanie obywateli pod względem ich sytuacji majątkowej.

„Konieczne jest ujednolicenie i zrównanie momentu rozpoczęcia biegu terminu wygaszania punktów karnych osób, które ze względu na gorszą sytuację majątkową dobrowolnie podjęły się spłaty grzywny w ratach, jak i tych, które ze względu na lepszą sytuację majątkową mogły uiścić zobowiązanie od razu” – ocenił RPO w swoim wystąpieniu.

Rzecznik proponuje, aby w przypadku, gdy kierowca skorzystał z możliwości płatności ratalnej, termin wykreślenia punktów karnych liczony był od momentu wystawienia mandatu lub od terminu pierwszej płatności. Takie rozwiązanie byłoby, zdaniem Wiącka, bardziej sprawiedliwe wobec osób, które nie mogą sobie pozwolić na jednorazową spłatę grzywny.

Czy zmiany są konieczne?

Propozycja RPO wydaje się racjonalnym rozwiązaniem, które promuje równość w traktowaniu obywateli, niezależnie od ich statusu materialnego. Rzecznik zwraca uwagę, że osoby w gorszej sytuacji finansowej nie są mniej odpowiedzialne, a jedynie potrzebują więcej czasu na spłatę zobowiązań. Rozważenie legislacyjnych zmian w tej kwestii mogłoby znacząco poprawić postrzeganie sprawiedliwości w systemie prawnym.

Rzecznik podkreślił, że jego propozycje mają na celu premiowanie postępowania zgodnego z prawem i ułatwienie życia osobom w trudniejszej sytuacji finansowej. Dlatego zaapelował o rozważenie ustawodawczej inicjatywy, która rozwiązałaby ten problem.

Podsumowanie

Obecne przepisy dotyczące wykreślania punktów karnych w zależności od sposobu spłaty mandatu wyraźnie faworyzują osoby w lepszej sytuacji materialnej, co w opinii RPO jest niesprawiedliwe. Wprowadzenie zmian proponowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich mogłoby zniwelować nierówności i sprawić, że system będzie bardziej sprawiedliwy dla wszystkich kierowców, niezależnie od ich możliwości finansowych.

Propozycja, aby moment rozpoczęcia biegu terminu wygaszania punktów karnych liczyć od chwili wystawienia mandatu lub złożenia wniosku o płatność ratalną, to krok w kierunku wyrównania szans i bardziej sprawiedliwego traktowania obywateli.