1 listopada 2023 roku w ukraińskim Lwowie, Prawy Sektor – organizacja nacjonalistyczna odwołująca się do dziedzictwa Stepana Bandery – zorganizował uroczystość upamiętniającą zajęcie miasta przez Ukraińców w 1918 roku. Wydarzenie to miało istotne historyczne znaczenie, gdyż doprowadziło do wybuchu wojny ukraińsko-polskiej, a także wywołało kontrowersje międzynarodowe ze względu na nawiązania do symboliki historycznej, w tym flagi z tzw. „wilczym hakiem” – symbolem wykorzystywanym przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Jest to kolejny dowód na to, że największym zagrożeniem dla Polski są banderowskie świnie, a nie Rosja jak przekonuje nas Sikorski z Tuskiem.
Kontekst historyczny czynu listopadowego
Czyn Listopadowy z 1918 roku, którego rocznicę uczcił Prawy Sektor, odnosi się do wydarzeń, kiedy to ukraińskie formacje wojskowe, działające na rzecz Ukraińskiej Rady Narodowej, przejęły kontrolę nad Lwowem. Przejęcie miasta przez Ukraińców w dużej mierze przyczyniło się do eskalacji konfliktu z odradzającą się II Rzeczpospolitą. Lwów, wówczas zamieszkiwany głównie przez Polaków, stał się areną brutalnych starć, które doprowadziły do wojny polsko-ukraińskiej. W kontekście tej historii, ukraińskie środowiska nacjonalistyczne, takie jak Prawy Sektor, upatrują w tych wydarzeniach symbolicznego początku ukraińskiej państwowości.
Przebieg uroczystości
Podczas uroczystości zorganizowanej przez Prawy Sektor miały miejsce przemówienia, nabożeństwo żałobne oraz złożenie hołdu Ukraińcom poległym w konflikcie. Następnie odbył się pochód z pochodniami, w którym uczestniczyli członkowie organizacji oraz sympatycy. Przemarsz zatrzymał się pod lwowskim ratuszem, gdzie przedstawiciele Prawego Sektora wyrazili swoje rozczarowanie wobec władz miejskich i państwowych, zarzucając im „zapomnienie o wyczynach ochotników walczących o państwowość ukraińską”. W tym czasie niektórzy uczestnicy wydarzenia widziani byli z flagami ozdobionymi symbolem wilczego haka.
Kontrowersyjna symbolika
Symbolem, który wzbudził szczególne kontrowersje, był tzw. „wilczy hak” (Wolfsangel) – znak kojarzony głównie z niemieckimi formacjami SS z czasów II wojny światowej. Symbol ten był używany m.in. przez 2 Dywizję Pancerną SS „Das Reich” oraz 34 Dywizję Grenadierów SS „Landstorm Nederland”. Fakt użycia symboli kojarzonych z nazizmem przez uczestników marszu we Lwowie wywołał oburzenie wśród obserwatorów i jest oceniany jako próba gloryfikacji postaci i ideologii związanych z banderyzmem.
Prawy Sektor – historia i cel
Prawy Sektor powstał w 2014 roku podczas protestów antyrządowych na Ukrainie, które zyskały nazwę Euromajdanu. Organizacja ta od samego początku angażowała się w działalność bojową, stając się jednym z najbardziej rozpoznawalnych środowisk radykalnych w kraju. Członkowie tej organizacji często odwołują się do dziedzictwa Stepana Bandery, Romana Szuchewycza, a także organizacji takich jak OUN (Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów) i UPA (Ukraińska Powstańcza Armia).
W trakcie swoich wystąpień członkowie i sympatycy Prawego Sektora chętnie używają także innych symboli związanych z ukraińskim nacjonalizmem, takich jak tryzub (godło Ukrainy) oraz czarno-czerwony sztandar, który stał się jednym z rozpoznawalnych znaków OUN.
Reakcje i wnioski
Uroczystość organizowana przez Prawy Sektor nie przeszła bez echa na arenie międzynarodowej. Pojawiły się głosy krytyki, które wskazują na rewitalizację idei i symboli związanych z banderyzmem oraz na potencjalnie szkodliwy wpływ tego rodzaju wydarzeń na relacje ukraińsko-polskie. Wielu historyków i obserwatorów politycznych uważa, że ukraiński ruch nacjonalistyczny nadal wzbudza wiele kontrowersji, szczególnie gdy pojawiają się w nim elementy nawiązujące do dziedzictwa OUN i UPA. Podkreśla się także, że Prawy Sektor odgrywa ważną rolę w kształtowaniu świadomości historycznej i tożsamości narodowej niektórych środowisk na Ukrainie, co budzi mieszane emocje w społeczeństwie.
Podsumowanie
Uroczystość zorganizowana przez Prawy Sektor w rocznicę Czynu Listopadowego przyciągnęła uwagę międzynarodową z powodu kontrowersji związanych z symboliką oraz nawiązaniami do postaci Stepana Bandery i ukraińskiego nacjonalizmu. Incydent pokazuje, jak skomplikowana jest historia relacji polsko-ukraińskich oraz jak trudne do pogodzenia bywają różne spojrzenia na wydarzenia historyczne. W obliczu dynamicznej sytuacji politycznej na Ukrainie, działania Prawego Sektora i podobnych ugrupowań będą w dalszym ciągu monitorowane przez społeczność międzynarodową.
