Ruszyły kontrole świadectw energetycznych

Wprowadzenie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej budynków przyniosło istotne zmiany na polskim rynku nieruchomości. Zmiana ta wymaga od właścicieli, aby ich nieruchomości spełniały określone standardy energetyczne, które nie tylko pomagają obniżyć rachunki za media, ale również mają na celu ochronę środowiska. Nowelizacja przepisów w 2024 roku zaostrzyła kontrolę nad tym procesem, nakładając obowiązki zarówno na właścicieli, jak i osoby zarządzające nieruchomościami. W poniższym artykule przybliżamy, jak wygląda proces kontroli świadectw energetycznych, jakie kary grożą za brak tego dokumentu oraz jak właściciele mogą się do tego przygotować.

Czym jest świadectwo energetyczne i kto musi je posiadać?

Świadectwo charakterystyki energetycznej, zwane potocznie świadectwem energetycznym, jest dokumentem określającym zapotrzebowanie budynku na energię. W Polsce obowiązek posiadania tego dokumentu mają obecnie:

• Nowe budynki – każde nowo wybudowane mieszkanie, dom lub budynek użyteczności publicznej musi mieć świadectwo.
• Nieruchomości na sprzedaż lub wynajem – jeśli właściciel zamierza sprzedać lub wynająć nieruchomość, musi przedstawić kupującemu lub najemcy ważne świadectwo energetyczne.
• Budynki o powierzchni powyżej 500 m², w których przebywa dużo osób, np. szkoły, urzędy, szpitale.

W Polsce, na mocy rozporządzeń unijnych, obowiązek ten istnieje już od kilku lat, jednak jego egzekwowanie było dotychczas umiarkowane. W 2024 roku sytuacja uległa zmianie – Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło, że kontrole świadectw energetycznych będą przeprowadzane bardziej rygorystycznie.

Jak przebiega kontrola świadectw energetycznych?

Kontrola świadectw energetycznych prowadzona jest przez inspektorów wyznaczonych przez Wojewódzkie Inspektoraty Nadzoru Budowlanego (WINB). W ramach kontroli sprawdzane jest, czy właściciel budynku posiada aktualne świadectwo oraz czy jest ono zgodne z rzeczywistym stanem technicznym nieruchomości.

1. Wezwanie do okazania dokumentów – Inspektorzy zazwyczaj rozpoczynają od wezwania właściciela lub zarządcy budynku do przedstawienia świadectwa energetycznego.
2. Analiza dokumentu – Inspektorzy sprawdzają, czy świadectwo jest aktualne i zgodne z obowiązującymi normami, w tym wymaganiami dotyczącymi izolacji termicznej, systemów grzewczych oraz źródeł energii.
3. Kontrola techniczna – W niektórych przypadkach inspektorzy przeprowadzają oględziny budynku, aby zweryfikować zgodność informacji w świadectwie z rzeczywistością.

Kary za brak świadectwa energetycznego

W przypadku braku aktualnego świadectwa energetycznego, właściciel budynku może zostać ukarany mandatem lub grzywną w wysokości od 500 do 5000 zł. Wysokość kary zależy od:

• Wielkości budynku oraz jego przeznaczenia,
• Powagi wykroczenia, np. wprowadzenia w błąd nabywcy lub najemcy co do charakterystyki energetycznej budynku.

W Polsce, podobnie jak w innych krajach UE, kary za brak świadectwa energetycznego są stopniowo zaostrzane, co ma skłonić właścicieli do większej odpowiedzialności.

Dlaczego świadectwa energetyczne są ważne?

Obowiązek posiadania świadectw energetycznych nie jest jedynie formalnością. Ma on na celu poprawę efektywności energetycznej budynków, co przynosi korzyści w postaci:

• Niższych rachunków – budynki o wysokiej efektywności energetycznej zużywają mniej energii na ogrzewanie i klimatyzację.
• Ochrony środowiska – mniejsze zużycie energii przekłada się na niższą emisję CO₂.
• Wyższej wartości rynkowej – nieruchomości o niskim zapotrzebowaniu na energię są bardziej atrakcyjne dla kupujących i najemców.

Według raportu Ministerstwa Rozwoju, budynki z dobrym świadectwem energetycznym mogą obniżyć swoje koszty eksploatacyjne nawet o 15-20% w porównaniu do budynków nieocieplonych lub z przestarzałym systemem ogrzewania.

Jak przygotować się do kontroli świadectwa energetycznego?

Aby uniknąć problemów podczas kontroli, właściciele budynków powinni:

1. Regularnie odnawiać świadectwo – dokument jest ważny przez 10 lat, ale jeśli budynek przeszedł gruntowny remont lub modernizację, warto wystąpić o nowe świadectwo.
2. Utrzymywać systemy grzewcze w dobrym stanie – regularna konserwacja kotłów, pomp ciepła i klimatyzacji może poprawić efektywność energetyczną.
3. Inwestować w ocieplenie – odpowiednia termoizolacja ścian, okien i dachu pozwala zmniejszyć straty ciepła.
4. Korzystać z programów dofinansowań – np. „Czyste Powietrze”, które pozwala uzyskać dotacje na modernizację źródeł ciepła i instalację OZE.

Świadectwa energetyczne w Polsce w 2024 roku – aktualne statystyki

W Polsce w 2024 roku odnotowano wzrost liczby wydawanych świadectw energetycznych o 25% w porównaniu do roku poprzedniego. Wynika to z zaostrzenia przepisów oraz rosnącej świadomości właścicieli nieruchomości. Średni koszt wystawienia świadectwa wynosi obecnie 300-500 zł dla mieszkań i 600-1000 zł dla domów jednorodzinnych.

Z danych Ministerstwa Rozwoju wynika, że ponad 65% istniejących budynków w Polsce wymaga modernizacji, aby spełniać współczesne normy efektywności energetycznej. Przykładowo, przeciętny budynek w Polsce zużywa około 150-200 kWh/m² rocznie, podczas gdy budynki o wysokiej efektywności energetycznej nie przekraczają poziomu 100 kWh/m² rocznie.

Choć obowiązek posiadania świadectwa energetycznego dla wielu właścicieli może wydawać się kolejnym obciążeniem, w dłuższej perspektywie przynosi korzyści. Nie tylko pozwala lepiej zarządzać kosztami eksploatacji nieruchomości, ale również może podnieść jej wartość na rynku. Co więcej, inwestycja w poprawę efektywności energetycznej to krok w stronę ochrony środowiska, który staje się coraz ważniejszy w kontekście rosnących kosztów energii i zmian klimatycznych