W 2023 roku liczba rodziców unikających obowiązkowych szczepień wyniosła 87,3 tys., podczas gdy w roku poprzednim było ich 72,7 tys. Mimo że szczepienia ochronne są nadal obowiązkowe, wielu rodziców skutecznie unika kar, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 maja 2023 roku (sygn. akt SK 81/19).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – Kluczowy argument dla Rodziców
Trybunał uznał, że ogłaszanie Programu Szczepień Ochronnych przez głównego inspektora sanitarnego w formie komunikatu było niezgodne z konstytucją. W ocenie Trybunału, wiek dziecka powinien zostać precyzyjnie określony przez ministra zdrowia w odpowiednim rozporządzeniu. Dopiero nowe rozporządzenie z dnia 27 września 2023 roku (Dz.U. z 2023 r. poz. 2077) uregulowało to w sposób zgodny z konstytucją, wprowadzając nowe zasady dotyczące szczepień od 1 października 2023 roku. Tym samym, rodzice, których postępowanie zostało wszczęte przed tą datą, mogą powołać się na wcześniejszy stan prawny, co daje im podstawę do unikania sankcji.
Orzeczenia Sądu Administracyjnego
Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w wyroku z 23 października (sygn. akt III SA/Po 319/24), uznał racje matki, która nie zaszczepiła dziecka, wskazując na problemy zdrowotne jej starszej córki po szczepieniu. Sąd przychylił się do argumentu, że tytuł wykonawczy oparty był na nieaktualnym rozporządzeniu, co oznaczało naruszenie procedur. Sędziowie podkreślili, że lekarz POZ może wystawić skierowanie na dodatkową konsultację i w oparciu o opinię specjalisty odroczyć szczepienie, lecz decyzja taka nie leży w gestii rodzica.
Podobnie Naczelny Sąd Administracyjny 18 grudnia 2023 r. (sygn. akt II GSK 1709/23) uznał, że postępowanie egzekucyjne nie może się opierać na przepisach niezgodnych z ustawą zasadniczą.
Obowiązek umorzenia i wszczęcia nowych postępowań
Inspektorzy sanitarni powinni anulować wszczęte przed 1 października postępowania i rozpocząć je ponownie z uwzględnieniem nowego rozporządzenia. Jak podkreślił rzecznik prasowy GIS, Marek Waszczewski, administracja zaleca takie działanie. W przeciwnym razie, decyzje inspekcji sanitarnej mogą być uchylane w sądach administracyjnych, co może prowadzić do jeszcze większych problemów w egzekwowaniu obowiązku szczepień.
Konieczność zmiany podejścia do karania za brak szczepień
Minister zdrowia, Paweł Grzesiowski, proponuje, by zamiast egzekwowania kar, rozważyć wprowadzenie systemu mandatowego. Uważa, że procedury związane z egzekucją obowiązku szczepień są zbyt skomplikowane i czasochłonne. Alternatywą byłoby podejście edukacyjne, a dopiero później nakładanie mandatu na rodziców.
Konkluzja:
Wśród prawników pojawiają się głosy, że nowe rozporządzenie ministra zdrowia także może być niezgodne z konstytucją. Zdaniem ekspertów, minister, wydając rozporządzenie, przekroczył ustawowe kompetencje, ponieważ jego obowiązkiem było dokładne przeanalizowanie sytuacji epidemiologicznej oraz zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia. Praktyka sprowadziła się jednak do przepisania wcześniejszego komunikatu GIS.
Naszym zdaniem rodzice, którzy nie zaszczepili dzieci, a wobec których postępowanie egzekucyjne wszczęto przed 1 października 2023 r., mogą skutecznie powoływać się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego i unikać szczepień oraz żądać umorzenie postępowania egzekucyjnego.
Warto jednak podkreślić, że szanse na wygraną mają nie tylko ci rodzice, wobec których wszczęto postępowanie przed 1 października 2023 r. Skutecznie odwołać się mogą wszyscy. Minister zdrowia, wydając rozporządzenie zastępujące komunikat głównego inspektora sanitarnego, przekroczył bowiem delegację ustawową zawartą w art. 17 ust. 10 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych. Wydając rozporządzenie o obowiązkowych szczepieniach ochronnych, powinien przeanalizować sytuację epidemiologiczną w zakresie każdej choroby. Powinien też przeanalizować zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. Nie zrobił tego. Przekopiował wcześniejszy komunikat GIS. Nowe rozporządzenie jest tyle samo warte, co komunikat.
Świadomość rodziców rośnie a my świadczymy pomoc prawną w celu unikacie kar przymuszających do szczepień
Z uwagi na coraz większą wiedzę rodziców na temat szczepionek podawanych ich dzieciom coraz częściej odmawiają oni udziału w progamie szczepień. Konsekwencją odmowy jest wszczęcie postępowania przez PPIS i Urząd Wojewódzki. Efektem tych postępowań jest nałożenie na opiekunów prawnych dziecka dotkliwej kary finansowej.
Jak powyżej wspomnieliśmy kara, jest nakładana na opiekunów prawnych za odmowę realizacji programu szczepień wynikających z kalendarza szczepień.
Czy zatem istnieją możliwości, aby tej kary uniknąć w przypadku, gdy opiekunowie prawni nie chcą podawać dzieciom szczepionek „obowiązkowych”?
Oczywiście, że tak. Jednak z pewnością nie należy bagatelizować wezwań na badanie kwalifikacyjne, jakie opiekunowie prawni dziecka otrzymują z poradni zdrowia, bo takie zachowanie jest podstawą do nałożenia kary pieniężnej.
Przypominamy, że dziecku kilka godzin po urodzeniu jest również podawana szczepionka na podanie jakiem matka dziecka, wyraża zgodę zupełnie nieświadomie, podpisując dokumenty w szoku poporodowym. Dlatego tak ważne jest dobre przygotowanie się kobiety w ciąży przed zgłoszeniem się do szpitala, w jakim odbywać się będzie poród.
Jeśli jesteś zainteresowany jak w sposób uchronić dziecko przed szczepieniem wynikającym z kalendarza szczepień „obowiązkowych” bez nałożenia kary finansowej zamów u nas płatną poradę prawną w tym zakresie.
W tym celu napisz do nas wiadomość na adres: kontakt@legaartis.pl
