Eksperci Biura Bezpieczeństwa Narodowego (BBN) opublikowali raport, w którym zdiagnozowano kluczowe przyczyny i zaniedbania związane z wrześniową powodzią w Polsce. Dokument, do którego dotarła Rzeczpospolita, wskazuje na szereg problemów w zarządzaniu kryzysowym i planowaniu przestrzennym, które mogły przyczynić się do skali katastrofy.
POLECAMY: „Obiecanki cacanki a…”. Tusk i jego ekipa oszukał powodzian
Zaniedbania w zarządzaniu kryzysowym
Główne wnioski z raportu BBN obejmują:
- Brak zrzutów wody ze zbiorników retencyjnych: Priorytetem w czasie powodzi była walka ze zjawiskiem tzw. złotej algi, co ograniczyło możliwość zarządzania wodami w sytuacji zagrożenia powodziowego.
- Nieogłoszenie stanu pogotowia i alarmu powodziowego: Opóźnienia w przekazywaniu informacji spowodowały brak odpowiedniej mobilizacji służb ratowniczych i administracji.
- Nieprzygotowanie systemu łączności: Raport wskazuje, że administracja oraz służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo nie miały dostępu do sprawnie działających systemów komunikacji.
Niewystarczające inwestycje i problemy legislacyjne
Eksperci podkreślili, że jednym z głównych powodów niewystarczającej ochrony przeciwpowodziowej był brak inwestycji zwiększających retencję wody. Powodem tego stanu rzeczy były:
- Brak środków finansowych: Nie zapewniono odpowiedniego budżetu na realizację projektów związanych z ochroną przeciwpowodziową.
- Problemy legislacyjne: Utrudnienia w uchwalaniu przepisów umożliwiających skuteczne planowanie przestrzenne.
Rola planowania przestrzennego
Według raportu, jednym z najważniejszych zadań państwa i samorządów w ograniczaniu ryzyka powodziowego jest skuteczne planowanie przestrzenne. Niestety, Polska zmaga się z brakiem obowiązku stosowania się do wytycznych Dyrektywy Powodziowej oraz ignorowaniem map zagrożenia powodziowego.
„Większość władz nie zgadzała się z wytycznymi, że część terenów wzdłuż rzek należy pozostawić niezabudowanymi i odsuwała w czasie moment ich implementacji” – wskazano w raporcie. Eksperci podkreślili, że bezwzględne uwzględnienie stref zagrożenia powodziowego w planach zagospodarowania przestrzennego jest konieczne, aby zapobiec podobnym katastrofom w przyszłości.
Zakaz budowy na terenach zalewowych
Raport BBN zawiera stanowczą rekomendację, aby ustawowo zakazać budowy nowych osiedli, obiektów użyteczności publicznej oraz infrastruktury krytycznej na terenach zalewowych. Takie działania mogłyby znaczną miarą ograniczyć szkody wyrządzone przez przyszłe powodzie.
Krytyka działań Wód Polskich
W raporcie skrytykowano również decyzje Wód Polskich, dotyczące ograniczenia zrzutów wody ze zbiorników retencyjnych. „Działały zgodnie z rekomendacją z 10 września 2024 r., gdzie kluczową wartością była walka ze zjawiskiem złotej algi” – wskazano w raporcie. Decyzje te, mimo ich intencji ochrony środowiska, wpłynęły negatywnie na możliwość zarządzania wodami w krytycznym momencie.
Wnioski i zalecenia
Raport BBN jasno pokazuje, że skuteczna ochrona przeciwpowodziowa wymaga kompleksowych działań, obejmujących:
- Zwiększenie inwestycji w infrastrukturę retencyjną.
- Bezwzględne uwzględnienie stref zalewowych w planowaniu przestrzennym.
- Poprawę systemu komunikacji między służbami odpowiedzialnymi za zarządzanie kryzysowe.
- Wprowadzenie zmian legislacyjnych, które umożliwiają skuteczniejszą realizację Dyrektywy Powodziowej.
Wrześniowa powódź w Polsce ujawniła liczne zaniedbania, ale jednocześnie stanowi lekcję, z której można wyciągnąć wnioski, aby skuteczniej zapobiegać podobnym katastrofom w przyszłości.
