Polski rynek węgla opałowego przechodzi znaczące zmiany, które mogą skutkować spadkiem popytu na ten surowiec w nadchodzących latach. Wzrost wymagań jakościowych oraz wprowadzenie nowych przepisów dotyczących norm węgla opałowego to tylko niektóre czynniki wpływające na przyszłość tej branży w Polsce. Już teraz widoczna jest tendencja spadkowa w zużyciu węgla, a przewidywania wskazują, że tempo tej zmiany wkrótce się zwiększy. Pytanie, które coraz częściej zadają sobie zarówno konsumenci, jak i specjaliści z branży węglowej, brzmi: czy polski węgiel jest skazany na wyginięcie?
Zmieniające się przepisy dotyczące węgla opałowego
Od 8 listopada 2024 roku weszły w życie nowe normy jakości węgla opałowego, który jest wykorzystywany w polskich domach. Zgodnie z nowymi przepisami, węgiel używany do ogrzewania budynków musi spełniać wyższe standardy dotyczące kaloryczności oraz emisji zanieczyszczeń. Oznacza to, że z rynku będą znikały kolejne rodzaje węgla, które nie spełniają tych wymagań. Co dwa lata kolejne sortymenty węgla będą eliminowane z obiegu, co wpłynie na dostępność surowca w Polsce, a także na ceny.
Problemy jakościowe polskiego węgla
Polski węgiel nie cieszy się dobrą opinią pod względem jakościowym. W przeszłości krajowy rynek węgla borykał się z wieloma problemami związanymi z niską kalorycznością surowca oraz dużą zawartością siarki, co wpływało na jego wydajność i szkodliwość dla środowiska. Ponadto, przez wiele lat, aby uzupełnić niedobory jakościowe, Polska importowała węgiel z takich krajów jak Rosja, Kazachstan czy Kolumbia.
Po embargu na węgiel z Rosji, które miało miejsce w 2022 roku, zaczęto importować węgiel z innych kierunków, jednak jak pokazuje analiza Wojciecha Tretera z portalu Czysteogrzewanie.pl, wiele rodzajów węgla z polskich kopalń nie spełnia podwyższonych norm jakościowych. Przykładem może być węgiel wydobywany z kopalni Bogdanka, który charakteryzuje się zbyt dużą zawartością siarki, przez co będzie musiał zostać wycofany z rynku. Z kolei węgiel z Polskiej Grupy Górniczej (PGG), choć wciąż może być obecny na rynku do 2031 roku, będzie stopniowo eliminowany, jeśli nie przejdzie odpowiednich modyfikacji.
Nowe technologie obróbki węgla
Aby sprostać rosnącym wymaganiom jakościowym, w Polsce zaczęto rozwijać technologie, które umożliwiają poprawę parametrów węgla. Jednym z rozwiązań jest błękitny węgiel, który powstaje w wyniku obróbki termicznej surowca. Proces ten, choć skuteczny w poprawie jakości węgla, znacząco podnosi jego koszt. PGG, na przykład, wprowadziło do swojej oferty tzw. groszek Błękitny Plus, którego cena wynosi już 2000 zł za tonę. To rozwiązanie może być problematyczne dla wielu konsumentów, którzy borykają się z wysokimi kosztami ogrzewania.
Innym sposobem poprawy jakości węgla jest mieszanie go z innymi rodzajami paliwa, które spełniają wyższe normy jakościowe. Takie mieszanki również będą droższe, co może sprawić, że polski węgiel stanie się jeszcze mniej atrakcyjny cenowo w porównaniu do innych źródeł energii.
Uchwały antysmogowe i zmiana przyzwyczajeń
Jednak wysokie ceny to nie jedyny problem, z którym muszą zmierzyć się polscy konsumenci węgla. Coraz częściej wprowadzane są uchwały antysmogowe, które wprowadzają ograniczenia w użytkowaniu węgla, zwłaszcza w miastach i aglomeracjach. W wielu województwach wprowadzane są zakazy używania najgorszych jakościowo węgli, co zmusza mieszkańców do poszukiwania alternatywnych źródeł energii. Dodatkowo, coraz więcej osób decyduje się na termomodernizację swoich domów, czyli wymianę starych pieców węglowych na nowoczesne urządzenia grzewcze, takie jak pompy ciepła czy kotły gazowe. Zmiana ta jest niezbędna, aby poprawić jakość powietrza w Polsce, której stan należy do najgorszych w Unii Europejskiej.
Przyszłość rynku węgla w Polsce
W związku z wprowadzeniem nowych norm jakościowych, uchwał antysmogowych oraz powszechną termomodernizacją domów, przewiduje się, że zużycie węgla w Polsce będzie dalej spadać. Z danych wynika, że w ostatnich latach zużycie węgla spadło o około 20%, a w ciągu najbliższych kilku lat ta tendencja ma się nasilić. Prognozy wskazują, że już wkrótce węgiel przestanie być głównym źródłem energii w polskich domach, a jego miejsce zajmą nowoczesne źródła energii, takie jak gaz czy energia odnawialna.
Niemniej jednak, węgiel wciąż pozostaje ważnym surowcem w Polsce, zwłaszcza w kontekście przemysłu i energetyki. Jednak jego rola w ogrzewaniu domów będzie malała, a jego miejsce na rynku będzie musiało zająć inne, bardziej ekologiczne i efektywne źródła energii.
