Zgodnie z komunikatem ZUS z 12 grudnia 2024 r., około 42 tys. rodziców może być zobowiązanych do zwrócenia nadpłaconych świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic”. Dotyczy to tych, którzy pobrali zarówno rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO), jak i jedno ze świadczeń w ramach programu „Aktywny rodzic” (takie jak „aktywnie w żłobku”, „aktywnie w domu” lub „aktywni rodzice w pracy”). ZUS podkreśla, że w przypadku zdublowania wypłat, rodziny muszą zwrócić nadpłacone świadczenia, co może wynieść nawet 2 tys. zł.
Nowe zasady wypłaty świadczeń – zmiany w 2024 roku
Program „Aktywny rodzic”, który wszedł w życie 1 października 2024 r., wprowadził zmiany w sposobie wspierania rodziców małych dzieci. Został on zaprezentowany w ramach ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej i wychowaniu dziecka, która miała na celu zwiększenie dostępności wsparcia finansowego i ułatwienie godzenia pracy zawodowej z wychowywaniem dzieci. W ramach tego programu rodzice mogą skorzystać z trzech rodzajów świadczeń:
- „Aktywni rodzice w pracy” – świadczenie przeznaczone dla rodziców aktywnych zawodowo, którzy nie korzystają z żłobka.
- „Aktywnie w żłobku” – dla rodziców, których dziecko uczęszcza do placówki opiekuńczej.
- „Aktywnie w domu” – skierowane do rodziców nieaktywnych zawodowo, którzy sprawują opiekę nad dzieckiem w domu.
Każdy rodzic może wybrać tylko jedno z powyższych świadczeń, a świadczenie przyznawane jest na jedno dziecko. Zgodnie z zasadą, nie można pobierać dwóch świadczeń jednocześnie na to samo dziecko. W przypadku równoczesnego przyznania RKO i świadczenia z programu „Aktywny rodzic”, ZUS wprowadza obowiązek zwrotu nadpłaconego świadczenia.
Jakie zmiany w programie „Aktywny rodzic” wprowadzono po październiku 2024?
Wprowadzenie programu „Aktywny rodzic” skutkowało uchyleniem poprzednich przepisów dotyczących rodzinnego kapitału opiekuńczego (RKO), które było wypłacane do końca września 2024 r. Zgodnie z nowymi zasadami, świadczenie „aktywnie w domu” zastąpiło RKO, jednak w innej formie i wysokości. Warto zauważyć, że maksymalna łączna kwota otrzymanych świadczeń – zarówno z RKO, jak i z programu „Aktywny rodzic” – nie może przekroczyć 12 tys. zł na jedno dziecko.
Warto również dodać, że świadczenie „aktywnie w domu” jest przyznawane w wysokości 500 zł miesięcznie i przeznaczone jest dla rodziców nieaktywnych zawodowo lub tych, których dzieci nie uczęszczają do żłobków.
Dlaczego rodzice muszą zwrócić 800 plus?
ZUS wprowadził kontrolę nad przyznanymi świadczeniami, by uniknąć sytuacji, w których rodzice pobierają jednocześnie świadczenia, które nie mogą być łączone. W przypadku, gdy rodzic pobierał RKO i następnie złożył wniosek o świadczenie w ramach programu „Aktywny rodzic”, ZUS zapewnia ciągłość wypłat, jednak wymaga, aby nadpłacona kwota (np. za miesiąc, w którym przyznano dwa świadczenia) została zwrócona.
Zgodnie z nowymi zasadami, ZUS uchyla prawo do RKO i informuje rodziców o konieczności zwrotu nadpłaconych kwot. Przykładem może być sytuacja Tomasza, który otrzymywał RKO do października 2024 r. i jednocześnie złożył wniosek o świadczenie „aktywni rodzice w pracy”. W efekcie ZUS wypłacił Tomaszowi RKO za październik i listopad, ale po przyznaniu prawa do nowego świadczenia, kwoty te muszą zostać zwrócone.
Jak przebiega procedura zwrotu nadpłaconego RKO?
Rodzice, którzy muszą zwrócić nadpłaconą kwotę, mogą to zrobić na kilka sposobów. ZUS umożliwia zarówno jednorazowy zwrot, jak i potrącanie ratami z bieżących świadczeń. W przypadku wyboru tej drugiej opcji, rodzic powinien uzgodnić z ZUS wysokość miesięcznych potrąceń. Zwrot można zrealizować na rachunek bankowy, z którego ZUS przekazał środki, podając w tytule przelewu odpowiednią informację – imię i nazwisko dziecka, numer sprawy oraz okres, za który następuje zwrot.
Program „Aktywny rodzic” – wsparcie dla rodziców w trudnych czasach
Program „Aktywny rodzic” ma na celu ułatwienie łączenia obowiązków zawodowych z opieką nad dziećmi. Dzięki tej inicjatywie, rodziny mogą liczyć na wsparcie finansowe, które w znaczący sposób wpływa na poprawę sytuacji materialnej rodziców. Z danych ZUS wynika, że do końca listopada 2024 r. wypłacono już ponad 317 mln zł w ramach programu, a świadczenia trafiły do ponad 272 tys. dzieci. Mimo pozytywnego wpływu programu, konieczność zwrotu nadpłaconych kwot stawia przed rodzicami nowe wyzwanie, które wymaga staranności w zarządzaniu przyznanymi świadczeniami.
Rodzice, którzy złożyli błędne wnioski, mogą napotkać trudności związane z obowiązkiem zwrotu nadpłaconych kwot. Ważne jest, aby rodziny śledziły terminy składania wniosków oraz pamiętały o dokładności przy wskazywaniu wysokości świadczeń. ZUS oferuje pomoc w rozwiązaniu takich kwestii, a rodziny mogą liczyć na rozłożenie nadpłaconej kwoty na dogodne raty.
