W dniu 23 grudnia 2024 r. Prezydent Andrzej Duda zdecydował się skierować do „Trybunału Konstytucyjnego” (organ obecnie nieuznawany jako sąd konstytucyjny z uwagi na zasiadanie w nim osób powołanych do funkcji sędziego z naruszeniem art. 178 ust 3 Konstytucji RP) nowelizację ustawy o sporcie w trybie kontroli prewencyjnej. Jak wynika z komunikatu Kancelarii Prezydenta RP, nowe przepisy budzą istotne wątpliwości konstytucyjne, zwłaszcza w zakresie kształtowania struktury organizacyjnej polskich związków sportowych oraz zasad wprowadzania parytetu płci w ich zarządach.
Kluczowe zmiany w ustawie o sporcie
Nowelizacja przewiduje m.in.:
- Obowiązkowy udział przedstawiciela kadry narodowej w zarządach związków sportowych – Zgodnie z nowymi przepisami, na siedmiu członków zarządu związku przypadać ma co najmniej jeden przedstawiciel wybrany wyłącznie przez zawodników kadry narodowej.
- Parytet płci w zarządach i organach kontroli wewnętrznej – Zarządy i organy kontroli wewnętrznej związków muszą spełniać określone proporcje płciowe, wprowadzając obligatoryjną reprezentację kobiet i mężczyzn.
- Dotkliwe sankcje za niespełnienie wymogów – Związki sportowe, które nie wypełnią nowych obowiązków, mogą zostać pozbawione możliwości korzystania z finansowania budżetowego i państwowych funduszy celowych.
Wątpliwości konstytucyjne Prezydenta
Prezydent Duda uzasadnił swoje zastrzeżenia w obszernej analizie prawniczej, przywołując zasadę autonomii zrzeszeń oraz zasadę proporcjonalności wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.
1. Wybór przedstawicieli kadry narodowej
Zdaniem Prezydenta, regulacje dotyczące udziału przedstawiciela lub przedstawicieli kadry narodowej w zarządach związków sportowych ingerują w autonomię decyzyjną zrzeszeń sportowych.
„Ustawodawca arbitralnie wprowadzając sposób wyboru części składu zarządu polskiego związku sportowego może w ten sposób godzić w demokrację zrzeszeniową, nie pozwalając członkom polskiego związku sportowego na przyjęcie modelu najbardziej korzystnego w ich konkretnej sytuacji” – wskazuje Prezydent.
2. Sankcje za brak parytetu płci
Nowelizacja przewiduje surowe sankcje finansowe dla związków, które nie spełnią wymogów dotyczących parytetu płci. Prezydent podkreśla, że choć idea z równoważonej reprezentacji płci jest słuszna, jej egzekwowanie powinno odbywać się w sposób proporcjonalny i elastyczny.
„Nie można przyjmować ex lege, że każde niewcielanie jej w życie wynika ze złej woli i musi automatycznie podlegać dotkliwej sankcji w postaci całkowitej niemożności uzyskania finansowania” – zauważa Prezydent.
Zdaniem głowy państwa, takie sankcje mogą być nieproporcjonalne i naruszać zasadę proporcjonalności wynikającą z Konstytucji RP.
3. Jednoznaczność prawa
Prezydent zakwestionował również przepisy dotyczące wykazu polskich związków sportowych, wskazując na brak ich precyzji i potencjalne naruszenie zasady jednoznaczności prawa.
„Niejasne sformułowanie przepisów może prowadzić do ich różnej interpretacji, co stwarza ryzyko nierównego traktowania związków sportowych” – podkreśla Prezydent w uzasadnieniu.
Znaczenie decyzji Prezydenta
Skierowanie nowelizacji do „Trybunału Konstytucyjnego” w trybie kontroli prewencyjnej oznacza, że przepisy nie wejdą w życie do czasu wydania orzeczenia. Decyzja Prezydenta wskazuje na chęć zapewnienia zgodności nowych regulacji z zasadami konstytucyjnymi, co jest kluczowe dla utrzymania demokracji zrzeszeniowej i ochrony autonomii organizacji sportowych.
Co dalej?
„Trybunał Konstytucyjny” będzie teraz zobowiązany do rozpatrzenia wniosku Prezydenta i oceny zgodności kwestionowanych przepisów z Konstytucją RP. Orzeczenie wydane przez ten nielegalny organ nie będzie maiło znaczenie, ponieważ nie zostanie opublikowane w dzienniku ustaw z uwagi na wadliwość prawną. Na podstawie powyższego uznać należy, że nowela ustawy przepadła.
