W 2026 roku polski rynek pracy czekają znaczące zmiany. Rząd planuje nowelizację Kodeksu pracy, która ma na celu poprawę sytuacji pracowników, szczególnie tych zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, tzw. „śmieciówkach”. Reformy obejmą m.in. wliczanie różnych form zatrudnienia do stażu pracy, co przełoży się na wyższe odprawy, dłuższe urlopy oraz inne świadczenia. Jakie dokładnie zmiany wprowadzą nowe przepisy i kto na nich skorzysta?
Obecne przepisy przewidują, że osoby zatrudnione na umowę o pracę mają prawo do 20 dni urlopu rocznie, jeśli ich staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, oraz 26 dni urlopu rocznie, jeśli staż pracy przekracza 10 lat. Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzi możliwość wliczania do stażu pracy okresów zatrudnienia na umowach cywilnoprawnych oraz prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Zgodnie z nowymi regulacjami, do stażu pracy będą zaliczane okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpracy z osobami prowadzącymi taką działalność, czas zatrudnienia na umowach zlecenie, umowach agencyjnych oraz umowach o świadczenie usług, członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych, a także okresy pracy w ramach umów uaktywniających, np. dla niań opiekujących się dziećmi.
Na reformach najbardziej skorzystają osoby pracujące dotychczas na umowach cywilnoprawnych, które nie dawały im prawa do urlopu wypoczynkowego, nagród jubileuszowych czy wyższych odpraw. Po wejściu w życie nowych przepisów pracownicy będą mogli łatwiej ubiegać się o wyższe odprawy przy rozwiązaniu stosunku pracy, a dłuższy staż pracy przełoży się na wyższe dodatki stażowe w sektorze publicznym i prywatnym. Osoby, które wcześniej prowadziły działalność gospodarczą, będą mogły uwzględnić ten okres w stażu pracy.
Nowelizacja Kodeksu pracy oznacza dodatkowe obowiązki dla pracodawców. Jednym z kluczowych wyzwań będzie konieczność ponownego obliczania stażu pracy dla każdego pracownika. Pracodawcy będą zobowiązani do uwzględnienia dokumentów potwierdzających zatrudnienie na umowach zlecenie oraz zaświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej. Proces ten nie będzie automatyczny – pracownicy będą musieli dostarczyć odpowiednie dokumenty, które potwierdzą ich wcześniejszą aktywność zawodową. Wystawianiem zaświadczeń zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), co może wpłynąć na wzrost liczby wniosków kierowanych do tej instytucji.
Dla pracowników nowelizacja przepisów to szansa na bardziej stabilne zatrudnienie i lepsze warunki pracy. Dłuższe urlopy i wyższe odprawy mogą znacząco wpłynąć na ich jakość życia oraz pozycję na rynku pracy. Pracodawcy, z kolei, mogą stanąć przed wyzwaniem związanym z dodatkowymi kosztami administracyjnymi i organizacyjnymi. Reforma może również wpłynąć na zwiększenie liczby osób zatrudnianych na umowy o pracę, co jest jednym z celów rządu. Obecnie w Polsce na umowach cywilnoprawnych pracuje około 1,5 miliona osób, co stanowi znaczący odsetek rynku pracy.
Nowe przepisy to krok w stronę poprawy warunków pracy w Polsce. Wliczanie różnych form zatrudnienia do stażu pracy jest zgodne z trendami obserwowanymi w innych krajach Unii Europejskiej, gdzie coraz większy nacisk kładzie się na ochronę praw pracowników. Przepisy mają wejść w życie z początkiem 2026 roku, co oznacza, że zarówno pracodawcy, jak i pracownicy mają jeszcze czas na przygotowanie się do nadchodzących zmian.
